fl
baas
«ÜÜIIi
Vandaag niet:' ümahüli) raakt
onaangename man
Lord
wang
't
mm
'W0wy^ÊÊÊi-ÊÊSêlÊÊÉli
'T
S
'fl'Als je voor een dubbeltje geboren bent, meneer,"
ïZo doceert Van Werkhoven, "word je misschien
Soit twee dubbeltjes, maar nooit een kwartje."
j&araplu
Schulden
Stichting
Directeur j-
Elmefa.
van Haren (links) en bedrijfsleider S. J. Koperberg voor hun bedrijf
5 voor 12
Krakkemikkig
Het Leonidas-bedrijf, gelegen
Venlo.
tegenover Elmefa te
MSÊm.
Het gedeeltelijk gesloopte interieur van Leonidas. Jus
titie onderzoekt die zaak.
Cluster
R. D. van Werkhoven
Duimschroeven
Bouviers
Ik
Amerika
Ongeveer een jaar geleden zag Richard D. van
Werkhoven zijn Drimmo-imperium in Rotterdam
^failliet gaan. De Drimmo-groep telde zo'rt 120 beslo-
i) iten vennootschappen en liet een schuld achter van
©tientallen miljoenen guldens.
.vi
Volgens Van Werkhoven was dat faillissement
niet nodig geweest als naar hem was geluisterd.
Kort daarna ging in Nederland voor het eerst een
levensverzekeringsmaatschappij, te weten De We-
Jreld, failliet. Duizenden polishouders konden naar
hun geld fluiten.
Ook dat had volgens Van Werkhoven voorkomen
-kunnen worden als zijn plan was uitgevoerd.
Een jaar geleden ging Van Werkhoven zich bezig
houden met de Venlose bedrijven Elmefa en Leoni-
das, respectievelijk een antenncfabriek en een
•^-groothandel in reformartikelen, kruiden, en derge
lijke. Daar liggen de brokken nu ook opgestapeld.
Van Werkhoven zegt dat ook dat zijn schuld niet j
is. Hij werd, zo vindt hij, te veel tegengewerkt.
Waar Van Werkhoven ook mee bezig was, overal j
construeerde hij een doolhof van b.v.'s waarin hij, j
als een spin in een web, de centrale man was. j
Sinds enige weken is Van Werkhoven terug in I,
Rotterdam. Hij probeert een verkooporganisatie op j
poten te zetten voor telecommunicatie-apparatuur j
en reformartikelen, kruiden, make-üp, en dergelij-3,
ke. Ook nu, aan de Schiedamse Vest, stapelen del
vennootschappen zich weer op. j
Bij banken kan hij niet meer terecht, dus" moeten
.zijn betalingen nu via de postgiro lopen.
Maar de mensen met wie hij in de afgelopen ja
ren in botsing kwam beginnen terug te slaan. De
rechter sprak vorige week onder meer uit dat Van
Werkhoven voor zo'n twee ton aan onterecht geïnde
rekeningen moet terugstorten bij Elmefa in Vcnlo.
Dat gebeurde in een kort geding dat nota bene door
Van Werkhoven zelf was aangespannen.
Onze verslaggever JAN BOOISTER bezocht de
slachtoffers en Van Werkhoven zelf.
z®
m Priemende
ogen, een prie-
cy,mendc vinger. Van Werkhoven
wil maar duidelijk gezegd heb-
^sben dat hij slechts een gewone
jongen is.
"©Die gewone jongen begon op
januari 1970 een eigen ac-
jjicountantskantoor. "Mijn eerste
klant," zo blikt Van Werkho
ven met enige nostaigie terug.
wjJwas mijn kapper. Voor 25 gul-
yjjtfen per maand mocht ik zijn
•^boekhouding doen."
r^vi.De zaken liepen voorspoedig,
S,'Na vijf jaar had hij naar zijn
zeggen veertig assistenten in
'dienst. Het klantenbestand lag
v lussen de zes- en zevenhon
derd.
Maar de dynamische wereld
:(Van de onroerend-goedhandel
jankte. "Ik heb toen een deel
Yan mijn praktijk afgestoten
én heb voor de rest twee direc
teuren benoemd. Daarna heb
me in het onroerend goed
gestort."
w Van Werkhoven zette Drim-
)ipo op. En verdiende geld. Mil-
-joenen guldens. Het was de tijd
-Sdat de echte klappen in het on-
"'toerend goed gemaakt werden,
"je banken werkten toen maar
te graag mee.
®®|De paraplu waar alles onder
Jel was Drimmo Holding,
laronder scholen DrimZe-
ér, DrimVast, DrimDienst en
IrimTrade en tientallen ande-
e ondernemingen.
Het merendeel ervan had
een personeel. Er was onroe-
end goed in ondergebracht.
'Personeel werkte wel bij het
autobedrijf Kreisel. dat even
eens was opgekocht. En de an-
jennefabrick Elmefa. En Jan
Gast. En de levensverzeke
ringsmaatschappij De Wereld.
Want met onroerend goed al
leen hield Van Werkhoven zich
iet meer bezig. De zaken wer
en grootser aangepakt.
Maar er waren ook rotte ap-
elen in de mand gekomen. En
e. activiteiten die van Van
'erkhoven zelf startte pakten
iet allemaan goed uit.
HetDrimmo-imperium bc-
9n scheuren te vertonen,
tokkelde af. En om de zieke
jfderdelen overeind te houden
i-moest er geld op tafel komen.
Dat werd. zo moesten de cura
toren in het Drimmo-faillisse-
ment later constateren, wegge
haald bij de gezonde bedrijven.
Dat geld had Van Werkho
ven ook nodig om zijn Ameri
kaanse avontuur te financie
ren. Daar, in het land waarvan
nog velen denken dat de moge
lijkheden onbegrensd zijn, wil
de hij de markt veroveren met
onder meer de gezondheidsar
tikelen uit zijn Venlose bedrijf
Leonidas. Maar veel bracht
het niet op, althans bij zijn Ne
derlandse bedrijven.
Geld kreeg Van Werkhoven
ook middels extra en (te) hoge
hypotheken op zijn onroerend
goed. De banken werkten hier
overigens van harte aan mee.
Zo stapelden de schulden
aan de banken, en over en
weer binnen het Drimmo-iaby-
rint zich op. De gaten bleken
niet meer te dichten.
Jan Gast, een groothandel in
automaterialen, ging eraan ka
pot. De 2,5 miljoen gulden re
serve van het bedrijf was ver
dwenen.
Kreisel, waar zo'n 3,5 a 4
miljoen gulden was wegge
haald, dreigde ook failliet te
gaan. Dat kon op het nippertje
worden voorkomen.
"Dank zij mij," zegt Van
Werkhoven. "Ik heb Kreisel ge
red. Vraag het maar aan de
oude Hans Kreisel." De heer
Kreisel bevestigt dit verhaal
niet. "Het bedrijf is gered door
de banken, het personeel, de
curator en de vakbonden.
Maar niet door meneer Van
Werkhoven. Integendeel."
Het Drimmo-rijk stond in
tussen wel op instorten. En in
die val dreigden Elmefa en
Leonidas te worden meege
sleurd.
Om die enorme klap te voor
komen stelde Van Werkhoven
voor al het onroerend goed in
afwachting van betere tijden
onder te brengen in een stich
ting.
Het was een schitterend red
dingsplan, volgens Van Werk
hoven. Ruwweg kwam het er
op neer dat niemand echt pijn
zou lijden. Immers, zo rekent
de Drimmo-baas de banken
Waai Van Werkhoven verschijnt
til pi- - f V* j! A ,v 1 t f A P -Ti -.aSf V. «Ai. X i- >- x. f,. f- ïaf "WSMV 1 "W -© ©CÈU."- ^5
stapelen schulden en b.v.'s zich op
voor. er waren-lasten van on
geveer vijf miljoen guldén
waar opbrengsten aan huur in
eenzelfde orde van grootte te
genover stonden.
Toch namen de banken uit
eindelijk het idee niet over.
„Als dat wel was gebeurd, was
er geen faillissement nodig ge-,
weest", aldus Van Werkhoven.
Curator mr. J. A. Steintz, die
samen met zijn collega mr. R.
Stokman het Drimmo.-faillisse-
ment afhandelt, moet Van
Werkhoven tegenspreken.
Steinz wijst er éérst op dat de
cijfers van dc voormalige
Drimmo-directeur niet klop
pen, tekent vervolgens aan dat
door overfinancieringen de
lasten van het onroerend goed
veel hoger waren dan de op
brengsten en zegt te hebben
moeten constateren dat een
groot deeh van de huurop
brengsten ging naar handels
activiteiten van Van Werkho
ven in Amerika, onder meer
om daar tekorten te dekken.
De huuropbrengst bedroeg
inderdaad zo'n 5 a 6 miljoen
gulden. Maar er was een hypo
thecaire schuld van bijna 200
miljoen gulden. Wie weet wel
ke rentes bij onroerend goed
berekend worden kan op zijn
vingers natellen dat de lasten
veel hoger waren, aldus Steinz.
Mr. C. J. Gout van de Neder
landse Middenstandsbank
(NMB), een van de financiers
van Van Werkhoven, wijst er
nog op dat Jan Gast al failliet
was toen Van Werkhoven met
zijn plan kwam. Bovendien
was het 5 voor 12 en aldus
Gout, een tekort blijft een te
kort.
„De huren dekten de rente in
genen dele. Met name omdat
Van Werkhoven onroerend
goed had verhuurd aan doch
termaatschappijen die daar
niet voor betaalden."
De klap bleef niet uit. Het
faillissement van het Drimmo-
imperium werd een feit. Het
"levenswerk" van Van Werk
hoven lag aan scherven.
Kort voor die klap werden
enkele redelijk gezonde bedrij
ven uit de Drimmo Holding ge
licht. Daartoe behoorden de
antenncfabriek Elmefa, de
groothandel Leonidas en de
Levensverzekeringsmaat
schappij De Wereld.
De Wereld zou alsnog failliet
gaan. De polishouders waren
hun geld kwijt. Hetgeen, be
weert Van Werkhoven, ook niet
nodig was geweest.
„Ik heb geregeld dat er twee
miljoen gulden vrijkwam voor
de polissen. Maar de Westland-
Utrecht Hypotheekbank heeft
daar beslag op gelegd."
De lezing van Gout van de
NMB is wat anders. „De We
reld", zo zegt hij, „was krakke
mikkig geworden door lenin
gen aan de Drimmo Holding.
Van Werkhoven regelde dat.
De aandelen van De Wereld
zaten bij Drjmmo Holding.
fp': 'l.
Wsfiik
Van Werkhoven liet Drim Tra-
de de aandelen van De Wereld
kopen en betaalde daarvoor
twee miljoen gulden. Dat geld
kwam bij dc Drimmo Holding
en was dus niet voor de polis-
houders."
In werkelijkheid werd de
koopsom afgeboekt in reke
ning-courant op de vordering
die de NMB had op Drimmo
Holding.
Toen De Wereld failliet ging
was Van Werkhoven al in Ven
lo bezig. Dc schuld die de le
vensvatbare bedrijven hadden
bij de NMB waren rnee overge
gaan. Dat was een bedrag van
12,3 miljoen gulden.
Van Werkhoven: „Daar heb
ik me altijd tegen verzet. Zo
kreeg je de kans niet om ge
zond te werken. Die lasten
moesten van mijn nek."
Gout van de NMB: „Van ver
zet heb ik nooit iets gemerkt.
Het was zijn eigen idee. Boven
dien tekende hij ervoor. Als hij
die schulden niet wou had hij
dus niet moeten tekenen."
De NMB, enigszins wij3 ge
worden van de verwikkelingen
bij het Drimmo-debacle, liet
Van Werkhoven voor meer za
ken tekenen. Zo mocht hij bij
voorbeeld geen geid halen uit
de cluster van vijftien vennoot
schappen die kort voor het
faillissement waren afgezon
derd.
Toch probeerde hij dat, vol
gens de NMB. „Er bleken", al-
dus Gout, „opeens forse ver
plichtingen te zijn aan de Sig
ma BV van Van Werkhoven."
Die Sigma BV behoorde niet
tot het Venlose cluster, maar
was wel eigendom van Van
Werkhoven. Zo, aldus de NMB,
probeerde hij geld weg te slui
zen.
"Het ging daarbij om twee
miljoen gulden. En dat was op
niets gebaseerd. Ook was er
geschoven met de aandelen
van Leonidas en Elmefa. Dat
heeft hij ook moeten terug
draaien."
Van Werkhoven, zo ontdekte
de NMB ook op een zeker mo
ment, ging bij andere banken
rekeningen openen. Daar
kwam stampei van "Hij beloof
de dan beterschap," aldus
Gout, „maar deed later weer
hetzelfde. Zo is er onder meer
weer een bedrag naar Amerika
gegaan, terwijl daar juist geid
vandaan moest komen."
Ondertussen probeerde Van
Werkhoven ook bij Elmefa en
Leonidas wat hij bij Kreisel en
Jan Gast had geprobeerd: de
zaken groots aanpakken.
"Dat kan misschien bij een
groothandel, maar niet bij een
produktiebedrijf," aldus J. van
Haren van Elmefa.
Ai met al gebeurde er zoveel
dat de NMB de duimschroeven
ging aandraaien. Ook al omdat
er kredieten werden opgeno
men en er tegelijkertijd te wei
nig binnenkwam. Zo gingen er
containers vol apparatuur en
produkten uit Venlo naar Ame-
irika zonder dat ervoor betaald
werd.
De NMB eiste de aandelen
op van Drim Trade en daarna
van Elmefa en Leonidas. Ter
wijl de aandelen van Drim
Trade aan de NMB verpand
waren probeerde Van Werkho
ven nog die aandelen onder te
brengen bij de Curacaose ven
nootschap Carobel (genoemd
naar een eigendom van zijn
echtgenote), een transactie die
hij terug heeft moeten draaien.
Ook het personeel in Venlo
begon te morren. Een bezet
ting van het bedrijf dreigde.
En de NMB werd tot actie ge
dwongen.
Het idee voor die bezetting
ontstond toen bleek dat Van
Werkhoven een deel van het
kantoorinterieur van Leonidas
had weggehaald en naar Rot
terdam had overgebracht. Ge
vreesd werd dat Iets dergelijks
ook bij Emefa zou gebeuren.
Overigens had de belasting
dienst beslag gelegd op dat in
terieur. De justitie is nu inge
schakeld om die zaak uit te
zoeken.
De NMB heeft zich ook tot
de justitiële autoriteiten ge
wend, met het verzoek wat za
ken in het Venlose waar Van
Werkhoven de hand in heeft
gehad, uit te zoeken. Noch jus
titie, noch de NMB wil zeggen
waar die onderzoeken zich pre
cies op richten.
Een maand geleden onge
veer begon het doek voor Van
Werkhoven in Venlo tc vallen.
De NMB schorste hem, met de
aandelen in de hand. als presi
dent-directeur. Later volgde
het ontslag.
In die periode zag een bewa
kingsdienst met bouviers er 's
nachts op toe dat er niets bij
Elmefa werd weggehaald.
Maar omdat dit na een week
wat duur bleek te zijn besloot
het personeel 's nachts het be
drijf zelf te bewaken.
Van Werkhoven startte een
kort geding tegen de NMB. Hij
eiste nietigverklaring van de
schorsing. Zijn broer was zijn
advocaat.
Vorige week deed de rechter
uitspraak. En die uitspraak
was vernietigend voor Van
Werkhoven. Niet alleen werd
zijn eis afgewezen, alle eisen
die de NMB cr tegenover had
gesteld werden toegewezen.
Dat betekende onder meer
dat Van Werkhoven ten on
rechte betalingen die aan El
mefa hadden moeten worden
gedaan op een andere b.v. van
hem heeft geïnd. Betalingen
die oplopen tot een bedrag van
twee ton en nu moeten worden
terugbetaald.
Ook mag hij zich geen presi
dent-directeur meer noemen
van Elmefa.
En Van Werkhoven zelf? "De
produktiemensen in Venlo zijn
aardige, nette mensen. Maar
ze worden opgeruid door Van
Haren. Door hem en het mid
denkader ben ik altijd tegenge
werkt."
"Ik", zo gaat hij verder, "heb
alles gedaan voor het bedrijf.
Ik heb zelf3 nog 65.000 gulden
tegoed van Elmefa voor loon
en andere kosten van dc afge
lopen negen maanden."
Inderdaad stond Van Werk
hoven niet op de loonlijst van
Elmefa. Zijn geld ging naar de
Werkman Beheer NV. Voor de
werkzaamheden van Van
Werkhoven werd aan die NV
in het afgelopen jaar bijna
70.000 gulden betaald. Op ge
zag van Van Werkhoven.
Wat is de balans?
Ten eerste het Drimmo-ge-
beuren in Rotterdam. Daar is
voor tientalen miljoenen gul
dens schuld geconstateerd.
Schuld aan banken, fiscus en
bedrijfsverenigingen.
Daarnaast is er een vorde
ring van de curatoren op de
Amerikaanse bedrijver, van
Van Werkhoven, groot 1.7 mil
joen gulden.
Er is een belastingschuld
van ongeveer vijf miljoen gul
den omdat onder meer loon- en
vennootschapsbelasting niet
zijn voldaan.
Er is nog een aanzienlijke
vordering op de Venlose b.v.'s
die ontstaan zijn als gevolg
van de overdracht kort voor
het faillissement.
En cr is een vordering ops
Van Werkhoven zelf van bijna
vier ton.
Ten tweede het gebeuren in
Venlo.
Een lasten- en schuldenvrij
bedrijf. Elmefa geheten, zit nu
diep in de schulden. Er is voor
3 a 4 miljoen aan spullen gele
verd aan Amerika zonder dat
die betaald zijn.
Er is een ingewikkelde juri
dische toestand ontstaan om
dat een stapel b.v.'s van Venlo
naar Rotterdam is gebracht
door Van Werkhoven, die hele
en halve bindingen hebben met
het Venlose gebeuren.
Er is een levensverzeke
ringsmaatschappij failliet en
duizenden polishouders zijn
gedupeerd. Het rapport van de
Verzekeringskamer over het
beleid van Van Werkhoven bij
De Wereld is vernietigend voor
dc cx-Drimmo-baas.
In Rotterdam is inmiddels
ook alweer een flinke hoeveel
heid vennootschappen te vin
den. We noemen de Sonim Te
lccommunicatie BV (doel: ex
ploitatie van onroerend goed)
de Interwork Trust CV, de R.D
van Werkhoven's Food and
Cosmetics CV, de Rosabel
Ryalties Nederland CV, Sonim
Trading, Sonim Nederland, So
nim Kunststoffen, Sonim Ser
vices, Davibel Holding en
Lengs Beheermaatschappij.
Het zullen er wel snel meer
worden.