,10
Groente favoriet bij 'rode akkers'
uiiiaaiin cil
I
Chauffeur door
voorruit geslingerd
Nieuwe Waterweg
volgt
Nederland op de voet
Drempels weg voor
gehandicapten
Antieke Boeddha-
Frontale botsing
door Roemenie
Ook uqL.es.üLf\I>ZU "SEkjï^gM
m-'m
WS
fSSISf
Stel
££'door onze medewerker HAN VAN
DER HORST, ..V..
SCHIEDAM Aan het eind van
fehet gesprek wordt Ben Tomasini fel.
5f»Het piano vak is verdoemd. Ik zou
^Trpijn kennis heel graag overdragen.
wou, dat de regering eens het bé-
*™4ang' inzag van ons ambacht. Het. zou
>_tenslotte in zekere mate werk kunnen
verschaffen, een dag van plezier. Wij
zeggen vaak aan het eind van de dag:
„Waar is de tijd gebleven?" Je werkt
met je handen, je oren. Je ziet een
puinhoop binnenkomen. En er gaat
een instrument de deur uit." t
Zure regen
Commercieel
Oermoeder
en verre
kleindoch
ter. Bob To
masini met
een hakke
bord, op
schoot. A-
Achter
henieeh.
moderne
vleugel uit
Japan
Hard en zacht
Intuïtie
Een gescheurde zangbodem kan met heel kleine spie
tjes hersteld worden. Bob Tomasini legt uit, hoe het in
zijn werk gaat.
Fons de Graauw test het binnenwerk van een piano
Huzarenstuk
7 V-v
Van Brakel en Broekhuizen réchts met pet): ,JJe
snijbonen zien er prima uit...."
Onbespoten
Stagière
fcrfkïf - Z z.'X://
is»!™
schiedam,
ZATERbAG 20 JUL11985
n -
v r 1
- «wtf -
mm
-
#,t
SSiwB
Kennis en gevoel zijn de basis
van een uitstervend ambacht
^P2fe2r_
Bob Tomasini en Fons de
Graauw, pianorestaurateurs,
zijn sinds ongeveer een jaar op
de hoek van de Dam en de
Nieuwe Sluisstraat gevestigd
in een historisch, achttiende
eeuws pand. Daar maken zij
van vakterm "lijken" de
volwaardige piano's die het
vroeger waren. En zulke
exemplaren klinken volgens
beide ambachtslui een stuk be
ter dan de tegenwoordige in
strumenten, die door moderne
- vaak Japanse fabrieken
in serie worden vervaardigd.
Tomasini en de Graauw be
heersen echter nog de oude
ambachtelijke technieken.
Daarom versmaden veel pia-
noliefhebbers het moderne
produkt en laten hun oude in
strument vaak een familie
stuk liever door dit tweetal
- restaureren.
Dan ben je aldus Ben To
masini en Fons de Graauw
muzikaal beter af. Want de
piano is het slachtoffer gewor
den van zijn eigen succes. Het
instrument in de achttiende
eeuw ontstaan werd name
lijk een statussymbool, een sie
raad in de huiskamer van de
nette burgerman. Dat verletd-
de pianofabrikanten tot het'
vergroten van de produktie, lo-
/pende handwerk en het sluiten
van compromissen met de
kwaliteit, "fomaslni: „jbe grote
tijd van de piano was zo tussen
.1900 en 1930. Daarna is het
bergafwaarts gegaan. Overi-
gens ook door gebrek aan de
juiste materialen.
Fons de Graauw: „Volgens
mij is de piano ook een slacht
offer van de zure regen. Het
hout is niet meer. wat het
vroeger was. Mijn oom is een
heel vakbekwaam meubelma
ker. Die vertelde twaalf jaar
geleden al: „Het beukenhout is
ziek."
Wat Tomasini en De Graauw
er niet van weerhoudt zich met
groot enthousiasme te blijven
bezighouden met hun am
bacht. Hoe komt iemand erbij
om tc kiezen voor zo'n vak?
Tomasini: „Bij mij was het
eigenlijk toeval. Ik heb een tijd
op het conservatorium viool
gestudeerd, tot mijr. vader de
-- kosten niet meer kon betalen.
Toen ben ik bij een vriend van
hem, een pianohandelaar, te
gen betaling als leerling in
dienst gekomen. Dat was aan
- het eind van de jaren veertig.
Later ben ik rond gaan zwer
ven en heb bij pianofabrieken
in allerlei landen mijn brood
verdiend."
Fons de Graauw: „Bij mij
ligt dat heel anders. Ik kom
eigenlijk uit de verpleging en
Ik ben groepsleider geweest in
een kindertehuis. Daar hield ik
me onder andere met de mu-'
ziek bezig. Tegelijkertijd deed
-ik de avondoplciding piano aan-
"het conservatorium in Arn-.
hem. Maar mijn eigen piano
was niet goed meer. Daar ben-
ik zelf eens aan gaan sleutelen
..Jen ik maakte kennis met een-
,/_oude planorestaurateur in Die-
"ren. Daar heb ik ontzettend
veel van geleerd. Op een gege
ven moment heb ik voor me
zelf besloten, dat ik in dit vak
verder wilde gaan."
Halverwege de jaren zeven
tig werkten De Graauw. en To
masini bij een groot planobe-
drijf in Rotterdam. Ze ergcr-
,-den zich beiden aan de com-
^/mericiële sfeer bij deze onder
neming, waar de liefde voor
',,'het geld de liefde voor het in
strument al lang had overwon-
„nen. Toén ontdekte De Graauw
een leeg winkelpand aan de
iBergseiaan. De beide am
bachtslieden namen ontslag,
verbrandden alle schepen ach
ter zich en begonnen voor zich
zelf. Startkapitaal was de op-
bengst van De Graauws piano.
Daarvan, werden vijf „lijken"
aangeschaft die gerestau-.
rcerd tot volwaardige instru
menten met succes de con-
currentie tegen de nieuwbouw
aangingen.;
Na vijf jaar zaken doen ver
huisden iTomasini en De,
Graauw naar het pandop de -
Dam, gewoon omdat het gro
ter. was. Nu zijn; zij Jn staat
verscheidene instrumenten té-
gelijk onder handen te nemen,
wat de omzet verbetert.
Wat' houdt het vak 'precies
in? De piapo stamt af van het
hakkebord, een soort kist met
snaren, die je'met behulp van
twee lepels bespeelde. Het is
een'' wat minder uitgebreide
voorloper van de cymbaal, tot
op heden zo'n belangrijk in
strument in de Oostcuropese
zigeunerorkesten- Dat simpele
hakkebord wérd in de achttien
de eeuw door allerlei muzikale
uitvinders uitgebreid tot de
pianoforte/ Voornaamste ken
merk: dc snaren worden niet
aangetokkeld zoals bijvoor
beeld bij het klavecimbel,
maar aangeslagen met ha
mertjes. Daardoor is het mo-
gelijk hard en zacht te spelen.
Pianoforte is het Italiaanse
woord voor „zacht en hard".
In de negentiende eeuw wer
den het toetsenbord en daar
mee de muzikale mogelijkhe
den vergroot, omdat de aard-
van de toenmalige composities
dat eiste. Tegenwoordig Is de
piano een instrument, waar
schroefjes en alles meegere
kend zo'n twintigduizend
verschillende onderdelen aan
te pas komen.
Zoiets valt moeilijk echt in
de hand te houden. Tomasini:
„Als je viool speelt, bepaal je
met je vingers de lengte van-
de snaar. Dan kun je heel zui
ver spelen.
Bij een plano ligt de lengte
van de snaren vast. Die ls
vaak niet zuiver, zo'n snaar.
Die is ook niet hé.emaal zuiver
te krijgen. Je H.nt alleen maar
een goed resultaat bereiken
door te werken met gevoel en
intuïtie. De moderne planofa
brikanten halen de computer
erbij en je hoort, dat het resul
taat niet optimaal ls. Moderne
piano's zijn best goed hoor en
er komt een heel acceptabel
geluid uit, maar het resultaat
van die oude pianobouwers
wordt toch niet meer geboekt.
Ze zijn gaan miniseren op de
verkeerde dingen. Tegenwoor
dig nemen de economen, de za
kenlui de beslissingen en niet.
meer de ambachtslui."
De Graauw: „De zangbodem
zeg maar klankbord is
een mooi voorbeeld. Die heeft
een zekere welving nodig.
Vroeger gebeurde dat door de
verschillende onderdelen om
en om tegen elkaar te lijmen.
Tegewoordig bestaat een
klankbodem uit één stuk, dat
geforceerd bij een hoge tempe
ratuur wordt gedroogd. Na een
tijd komen er scheurtjes in.
Die houden de geluidstrillin
gen tegen, waardoor de kwali
teit van de klank achteruit
gaat. Met die latjes gebeurde
dat niet."
Het huzarenstuk uit de pia-
norestauratlè van Tomasini en
„Joh, kom nu voor de grap
eens onze tuintjes aan de Mo
lensingel bekijken. Wij zitten
daar met zeventig oudjes,
waaronder een hoop 'rode
rakkers'./.Ik weet zeker dat
je enthousiast zult zijn over
onze tuinarbeid". g
Oud:vakbondsstrijder Jan
Willem van Brakel (70) uit
Overschie formuleerde z'n
verzoek zó overtuigend dat ik
onmiddellijk 'ja' zei. Ik koos
een zonnige dag uit en spoed
de. me aan de hand van Van
Brakel richting Molensingel,
een kleine oase in een stille,
groene hoek van Overschie.
Onderweg gaf hij me vast dp
volgende informatie: vroeger
werd het tuincomplex (6500
vierkante meter) gebruikt
door scholieren. Daar kwam
een beetje de klad in, zodat in
1981 dei Stichting Tuinieren
voor Ouderen werd opge
richt 65-Plussers uit Over
schie kregen voorrang.
Het complex werd oor
spronkelijk gesubsidieerd
door de. Gemeente, maar
door dc-.bezuinigingen is die
steun aanzienlijk ingekrom
pen. „Voor ons. was dat geen
enkel punt" zegt Van Brakel,
„gewoon een kwestie van im
proviseren en vrijwel alles
zelf doen- het onderhoud, hét
.omspitten en het bemesten -
gaat ons-prima af. Omdat we
met een grote groep zijn, wis
selen we eikaars ideeën uit.
de saamhorigheid is erg
groot!" -a
Wanner we bijhet hek
staan, komt nét voorzitter
Jaap Broekhulzen (70) er
aan. „Welkom", mompelt hij
vriendelijk."Ja, helaas moé
ten;-wij het hek met'een slot
afsluiten.' Er is laatst gereed-
schap ..en: zaad gestolen.Wé
m oeten een beetje zuinig op
onze spullen zijn."
Van Brakel heeft niet over
dreven. De tuintjes (iedereen
heeft zo'n vijftig vierkante
meter) liggen er pico bello
bij. Het is duidelijk dat de
tuin-leden het socialistische
profijtbeginsel vol overgave
aanhangen. Negentig procent
van de grond wordt gebruikt
voor de groenteteelt, de rest
voor fraaie sierbloemen.
Uiteraard houd ik bij de
tuin van J. W. van Brakel
wat langer stil,. Z'n groente?
assortiment liegt er niet om:
sla, spitskool, groene kool.
kroten, prinsëssebonen, kapu
cijners, peulen, uitjes, toma
ten en z'n speciale trots 'Pa
ri jse' worteltjes.
Van Brakel moet lachen
wanneer ik hem zeg dat een
groenteboer zo nooit rijk aan
hem wordt. Hij plukt een dop
vol verse kapucijners en
stopt 'm in m'n hand. „Proef
voor. de aardigheid eens, al
les is hier onbespoten. Zie je
dig corwurmhuisjeg hangen?
's Nachts eten ze het onge
dierte op. het is een ouder
wetse methode die nog prima
werkt", aldus Van Brakel.
Achterin het complex Haat
een 'algemene tuin vol wit
lof, „de grond is hier minder
vruchtbaar", meldt Broek
huizen, „rijp voor wat extra
bemesting, iedereen mag
hier z'n knol witlof van mee
nemen, we delen alles eer
lijk."
In het midden ligt een
enorme cortiposthoop. „Een
bevriende boer bezorgt ons
gratis de mest", vervolgt de
voorzitter, „uiteraard doen
wij met z'n allen dan weer
wat leuks terug. Je ziet wat
je met eendrachtige zelf
werkzaamheid kunt bereiken.
We krijgen nu nog maar drie
mille subsidie, maar het is
genoeg. Onze leden betalen
slechts 75 gulden tuingéld.
Per maand? Welnee, voor een
heel jaar! Dat ls toch niet
veel voor acht maanden ple
zier."
Of het mogelijk ia dat ze
mijn naam vast op een
wachtlljstje plaatsen? Beide
heren moeten lachea „Je
weet natuurlijk nooit zeker of
zo'n complex eeuwig stand
houdt", zegt Van Brakel,
„maar, voorlopig zitten we
hier veilig".
Een Mede-Ud, Jan Ardon,
komt er ook even bij. „Toen
Ik hier begon wist lk niet
eens hoe ik aardappelen
moest poten. Ik heb hier veel
bijgeleerd, het is gelukkig
één vriendengroep."
Wanneer ik Jan Willem
van Brakel thuis afzet zegt
hij enthousiast: „Over een
paar weken zijn veel groen
ten rijp. Je moet dan een
keer temgtoroen. ik wil (lat
je thuis eens lekker smult..,,-
Afgesprokea Van Brakel!
De Graauw is deSteinway-
vleugel van professor De
Vries, hoogleraar aan de Rot
terdamse medische faculteit.
Dat instrument komt uit de
woning van zijn ouders in Ban
doeng, Nederlands Indië. Toen
de Japanners in 1942 de stad
innamen, zetten zij de familie
De Vries het huis uit en sloe
gen de meubels kort en klein.
De Steinway werd in de tuin
gesmeten, waar hij lang de
natte tropentijd moest door
staan. Het instrument kwam
de oorlog door. Dankzij het
restauratiewerk van Tomasini
en De Graauw kan professor
De Vries een voortreffelijk
pianist nu weer dagelijks de
oude klank herkennen. Hij
geeft hoog op van dc vakken
nis die aan dit herstel ten
grondslag las. Tomasini en De
Graauw prijzen liever de rir-
ma Steinway. „Die leverde
toch een fantastische kwaliteit
af. Dat een vleugel zo'n behan
deling door die Jappen gewoon
doorstaat."
De Graauw tenslotte: „Wat
wc erg graag zouden willen is
hier zo eens in het jaar bijeen
komsten organiseren, waar
pianoliefhebbers dezelfde stuk
ken op oude en nieuwe piano's
kunnen spelen.Zodat ze het
verschil horen."
Tomasini: „Daarom is het
ook zo jammer, dat het vak
verloren gaat. Jé moet het in
de praktijk leren. Er bestaat,
wel een pianovakschool in Am
sterdam en daar hebben ze he
le serieuze leerlingen. We heb
ben er een paar als stagière
gehad, maar daar zijn we heel
gauw mee opgehouden. Je
moet tenslotte je brood verdie
nen én daarvoor is, een zekere
snelheid nodig. Die leerlingen
missen dat. Daardoor daalt on
ze produktie en ons inkomen.
Wij kunnen dat gewoonweg
niet betalen. Als daar eens een
regeling voor kwam, dan kon
het vak misschien gered wor
den."
De Graauw: „Ik ben daar al
eens over gaan praten op het
arbeidsbureau en bij de afde
ling economische zaken van de
gemeente, maar een antwoord
heb ik nog steeds niet gehad."
Daarna krijgen de vakgeno
ten een vriendelijk menings
verschil over de tijd die het
neemt om een volleerd piano
restaurateur te, wórden. Vol
gens Tomasini duurt het zes
jaar, maar dan moet je wel
meteen een "opsodemieter"
van je leermeester krijgen, als
je het fout doet en'van acht tot
zes uur in de werkplaats staan.
De Graauw schat; het op tien
jaar, maar dan zonder de
stengheid en het continue aan
poten zonder té klagëii, die de
opleiding van Ben Tomasini
tot zo'n harde, maar effectieve
leerschool maakten.
SCHIEDAM Een 40-jarige
man uit Putten is met een
schedelbasisfractuur opgeno
men in het Dijkzigt-ziekenhuis:
Hij liep deze verwonding op
toen hij door de voorruit van
zijn cabine vloog. Door een
nog niet duidelijke oorzaak
reed de man op de Hargalaan
met zijn truck en oplegger-te
gen een pilaar van het viaduct
van rijksweg 19. Door dé klap
werd de combinatie om'de-pi
laar geslingerd. De brandweer
heeft het wegdek, dat bezaaid
was met glas en olie, schoon
gespoten. De man is buiten le
vensgevaar.
SCHIEDAM De ontwikkelin
gen op het gebied van de
werkloosheid kwamen in juni
sterk overeen met de landelij
ke trends. Dit gold zowel voor
het aantal werklozen als voor
het aantal openstaande vaca
tures, die beide stegen. De da
ling van de werkloosheid onder
mannen en de stijging onder
vrouwen warén trends, die al
eerder gesignaleerd werden.
Dit schrijft plaatsvervangend
directeur F. H. Tomesenvan
het Gewestelijk Arbeidsbureau
in het juni-ov'erzicht over de
werkloosheid in het gebied
Nieuwe Waterweg-Noord
i'Schiedam. Vlaardingen, Maas
sluis, Rozenburg, Hoek van
Holland en Maasland).
In juni steeg het aantal werklo
zen in dit gebied met 64: bij de
vrouwen met 120, bij de man
nen daalde het met 56. Er lie
ten zich 827 mensen als werk
loos inschrijven en 763 uit-;
schrijven. Eind vorige maand
bedroeg het aantal werklozen
9363 (mannen: 5941 en vróu
wen: 3422). De openstaande
vraag van de werkgevers steeg
van 353 naar 384. Gedurende
de maand zijn in totaal 182 va
catures ingediend. De jeugd
werkloosheid (tot 23 jaar)
steeg met 191 van 1372 naar
1490. Als percentage van de
afhankelijke beroepsbevolking
bedroeg de werkloosheid voor
mannen 11,2 en voor vrouwen
15,9.
ROTTERDAM De Vereni
ging van Gehandicaptenorga
nisaties Rotterdam (VGR) or
ganiseert op 11 oktober een
symposium onder de naam
"Toegankelijk denken en
doen" in het bouwcentrum in
Rotterdam. Het symposium,
dat wordt georganiseerd in het
kader van het tienjarig bestaan
van VGR, is bedoeld voor men
sen en instanties die arbeid,
huisvesting en onderwijs beter
toegankelijk willen aken voor
gehandicapten.
Hieronder vallen beleidsmede
werkers bij gemeentelijke, pro
vinciale-en landelijke over
heidsorganisaties, bouwkundi
gen, vervoersdeskundlgen,
aannemers, werkgevers en ge
handicaptenorganisaties. Het
symposium gaat over de vraag
wat de oorzaken zijn van die
ontoegankelijkheid. Tevens zal
gezocht worden naar oplossin
gen voor de problemen.
„Bij velen is bekend dat de sa
menleving iri tal van opzichten
ontoegankelijk is voor lichame
lijk gehandicapten. Wat we niet
weten is waarom dit zo is en
vooral, waarom, dit nog".stéëds
zo is. De obstakels zijn immers
zo duidelijk en toch werdén
anno 1985 huizen met drem
pels gebouwd, publieke ruim-:'
ten van trappen voorzien, en-
zovoort," licht de VGR haar
onderwerpkeuze toe.
Het ochtendprogramma van
het symposium is ingeruimd
voor inleidingen over bouw
kundige aspecten van de pro
blematiek en de achterliggen
de oorzaken. Er draait ook een
videofilm waarin gehandicapte
Rotterdammers vertellen over
hun ervaringen met ontoegan
kelijkheid. 's Middags wordt in
vijf werkgroepen gezocht naar
mogelijke oplossingen voor de
knelpunten in de sectoren ar
beid, huisvesting, onderwijs en
vervoer.
Een forumdiscussie sluit het
middaggedeelte af. Tevens is
er 's middags een informatie
markt rond het centrale thema.
Deelname aart het congres
kost 50,-Aanmeldingen en
Inlichtingen bij de VGR, tele
foon 010-111000.
SCHIEDAM/VLAARDINGEN
Uit een woning aan de Smeta-
talaan zijn énkele antieke
Boeddhabeelden ter waarde
van 40.000 gulden ontvreemd.
i f*
Om binnen te komen, werd de
voordeur geforceerd,
in Vlaardingen verdween een
polyester speedboot vanaf de
steiger van watersportvereni
ging De Fuut. Boot plus buiten
boordmotor hebben een waar
de van 4000 gulden.
VLAARDINGEN Door een
foutieve inhaalmanoeuvre zijn
op de Zwanensingel twee
auto's frontaal op elkaar ge
botst. De Vlaardinger W.J.L.
die als passagier in een van de
auto's zat, raakte gewond en
werd ter observatie in het Ho-
ly-ziekenhuis opgenomen. De
zwaar beschadigde auto's zijn
met takelwagens afgevoerd.
ROTTERDAM De Rotter
damse folkloristische theater
groep 'Dansensemble Randos-
tan' toert op dit moment drie
weken lang door Roemenië.
Randostan maakt deze toernee
in het kader van het Cultureel
Akkoord Nederland-Roemenië
en op uitnodiging van het Roe
meense Ministerie van Cultuur.
Randostan, bestaande uit
koor, orkest én dansgroep, telt
In totaal 60 mannen en vrou
wen. De Rottérdamse groep
heeft deze weken een druk
programma dat bestaat uit
voorstellingen, volksfeesten en
samenwerkingsprojecten met
Roemeense groepen. Belang
rijk facet in de voorstellingen is
het optreden van de (ook inter
nationaal) bekende zangeres
Marianne Plaisir, die aan Ran
dostan verbonden is:f -
Eerder dit jaarïbezöcht een
Roemeense choreograaf Rot
terdam om speciaal voor de
toernee van het gezelschap
een choreografie met arrange
ment voor koor en orkest in te
studeren.
VLAARDINGEN Een brand
heeft een groot deei van de
binnenzijde van een auto, die
geparkeerd stond in de Van
Hoornbeekstraat, vernield. De
recherche vermoedt dat er
sprake is geweest van brand
stichting. Dit gebeurde waar
schijnlijk uit woede omdathet
blijkbaar niet lukte,de radio-
cassetterecorder uit de auto
weg te nemen. - - 'i
