10
I
'Er moet spanning in 'n schilderij zitten'
I
Jeugdland eindigt
irtèt drassig feest
CDA; actie voor
verzorging
Bejaarde man door
tram aangereden
Nieuwe kans voor
Hoekse Brink
Kortaf
a
Kralingers krijgen
klachtenmeldingskaart
ws
m®
1 I v" II
mim
ülMMHÉ^üttvx
Door onze medewerker
HAN VAN DER HORST
SCHIEDAM
"Schiedam: leerzaam
stadsbeeld" heet een
kort hoofdstukje in het
boek "Rokoko, Demo
cratie in Wording" van
dé Haagse musicoloog
W.H. Thijsse. Dit werk
384 pagina's en heel
Europa bestrijkende
werd dan ook afgelopen
mei in de aula van het
Stedelijk Museum aan
het publiek gepresen
teerd.
$reed opgezet
Democratisering
m-i
r
Pilat van Bulderen, een standbewuste heer.
Gisting
Laurens
schildert tus
sen zijn kin
deren. "Ik
draai even
een knop
om.
Kaart
Gas
-ï
HET VRIJE VOLK
X^^-r-v:
schiedam
t^rtimWWFW4&Stmr!m
Schiedam leerzaam voorbeeld
van denken in
18de eeuw
De rijkdom van de
achttiende eeuw valt
nog steeds af te lezen
aan de gevels van de
Lange Haven
Wat is er dan zo leerzaam
aan Schiedams stadsbeeld?
Zoals te verwachten viel, is het
weer niet vleiend. Tot op de
huidige dag, aldus Thijsse,
laat de binnenstad zien, hoe in
de achttiende eeuw het stan-
denonderscheid in elkaar zat:
een minderheid van welgekle
de, goed doorvoede burgers
maakte de dienst uit. Een mas
sa. paupers hield zich bezig
met keihard werken voor een
laag loon en bulgen als een
knipmes, wanneer meneer of
mevrouw passeerde.
Dat standsonderscheid ging
heel ver: het .was zelfs zo, dat
de gewone mensen donkere
kleding droegen, alsof ze niet
teveel durfden af te steken te-
i gen de grauwe muren van de
stad. De rijken daarentegen
hulden zich in veelkleurig tex-
tiel. Niet alleen de mannen,
«maar ook de vrouwen. Het was
bewerkelijke en tere kleding,
waarmee men aantoonde voor
zijn brood in ieder geval niet
met de handen te hoeven wcr-
ken. -'•
In zijn bock constateert
Thijsse, dat dit voor heel Euro
pa, opging. In Schiedam met
zijn statige herenhuizen langs
dp Lange Haven en het tot
voor kort daar vlak achter ge
lagen warnet van stegen en
slopjes,' was dit wel bijzonder
duidelijk.'
'.En hier gaat Thijsse een tik
je-in de fout: die stegen en
slopjes stammen voor het
grootste deel niet uit de acht-
tjende, maar de negentiende
eeuw. Hij trekt een juiste con
clusie -uit verkeerd werkmate
riaal.
J „Rokoko, democratie in wor
ding" is eigenlijk een breed op
gezette beschavingsgeschiede
nis van de achttiende eeuw in
Europa. Omdat Thijsse van
huis uit musicoloog en orga
nist is, neemt hij de achttiende
eeuwse cultuur als uitgangs
punt voor een verkennings
tocht langs zowat alle maat
schappelijke activiteiten in die
tjjd. Filosofie, woningbouw, ge
zondheidszorg, godsdienst,
ijiaatschappelijke tegenstellin
gen enzovoort, passeren in af
zonderlijke hoofdstukken de
revue. De naam van het boek
4- Rokoko slaat eigenlijk op:
een artistieke stijl die in die
(ijd bloeide. Maar Thijsse
breidt de definitie van dit be
grip in navolging van veel spe
cialisten op het gebied van de
achttiende eeuw uit tot de hele
mentaliteit van het tijdperk.
Óat blijkt ook uit de ondertitel:
"democratie in wording".
Dat "democratie" moet je
£>ok niet te eng zien. Thijsse
yerstaat er niet een of ander
,,{)olitiek systeem onder, maar
een maatschappij die alle la-
jjen van de bevolking steeds
meer mogelijkheden biedt, een
samenleving die gemakken ten
behoeve van de elite behoor
lijke scholing, gezondheids
zorg,' maar ook bijvoorbeeld
•kranten of zakhorloges aan
Jedereen ter beschikking stelt
v- ook aan de donkergeklede
ichüifelaars met hun kapotge-
werkte handen, hun eerbied
{voor de hoge heren en hun
engst om op ongunstige wijze
fcp te vallen.
Zo'n brede democratisering
}s pas een verworvenheid van
de negentiende en de twintig
ste eeuw. In de achttiende
•werd echter het voorwerk ge-
Jdaan.. -
i Die' achttiende eeuw is in de
^Nederlandse geschiedenis al-
•tijd een ondergeschoven kindje
"geweest. Hij stak ongunstig af
•bij de Gouden Eeuw met zijn
Rembrand t en De Ruyter én
tegen. dé negentiende met zijn
J vooruitgang, zijn machines en
zijn 'ygroeiende-.welvaart.
„Eeuw van verval'? stond er
bóven ;tiet hoofdstukje, dat de
meeste geschiedenisboekjes er
•'«SM
schoorvoetend aan wijdden.
En voor het gemak ging de ge
middelde Nederlander er
maar van uit, dat dit ook wel
voor de rest van Europa zou
gelden. Nu Is dit absoluut niet
het geval en modern historisch
onderzoek heeft uitgewezen,
dat die veelgesmade achttien
de eeuw ook voor Nederland
niet zo'n slechte tijd was, als
wij altijd dachten. Een belang
rijk verschil met de - Gouden
Eeuw is. dat de regeerders
langzamerhand ophielden met
het kostbare spel van de grote
Europese mogendheid uit te
hangen. Nederland trok zich
uit de strijd die de grote lan
den Engeland, Frankrijk,
Pruisen, Rusland voerden
om meer invloed op het conti
nent. In plaats daarvan werd
Nederland de grootste financi
ële macht ter wereld. Bankza
ken werden de wapens des va
derlands en uit verslagen van
buitenlandse tijdgenoten blijkt,
hoe ledereen paf stond over de
onvoorstelbare rijkdom en
welvaart van dit gelukkige
stukje Europa.
Die rijkdom en welvaart val
len nog steeds af te lezen aan
de gevels van de Lange Haven,
de Korenbeurs, en het Stede
lijk Museum, dat in de acht
tiende eeuw als bejaardente
huis werd neergezet. Uit die
zelfde eeuw stamt de Plantage,
het oudste stadspark van Ne
derland.
Bovendien gistte het in de
achttiende eeuw van de nieuwe
denkbeelden. Traditionele idee-
en over godsdienst en maat
schappij werden niet meer
voor zoete koek aangenomen.
Integendeel, een leger van
schrijvers grote filosofen en
hongerige stukken sjagrljn op
zolderkamertjes - haalden ze
onderuit. In de betere kringen
werd ontzettend veel nage
dacht over de manier, waarop
de mens in de maatschappij
moest staan.'Nederland hieW
er zelfs een politieke hervor
mingsbeweging aan over
die der patriotten welke In
veel opzichten een voorloper
was van de Franse en Ameri
kaanse revoluties. De opatel
lers van de grondwet der Ver
enigde Staten nog steeds
van kracht - lieten zich inspi
reren door Nederlandse denk
beelden en toestanden.
Tegelijkertijd wezen geleer
den allerlei oude waandenk
beelden af die eeuwenlang
voor de heilige waarheid wa
ren aangenomen, omdat bij
voorbeeld de Griekse filosoof
Arlstoteles - vierde eeuw vóór
Christus het zélf had ge
zegd; Zij gingen de werkelijk
heid bestuderen. Zij deden ex
perimenten In laboratoria. Zij
legdende grondslag voor de
moderne wetenschappen. De
techniek van do negentiende
en de twintigste eeuw ls voor
een groot deel gebaseerd op
achttiende êeuwse ontdekkin
gen. De mannen met de staart-
prulkjes met hier en daar
een enkele vrouw ertussen
legden de grondslag van onze
maatschappij, waar iedereen
mee mag spreken over de
gang van zaken, waar onwe
tendheid is uitgebannen, waar
de democratie vaat verankerd
is.
Als se het geweten hadden, wa
ren ze waarschijnlijk wel ge
schokt geweest. Want het wa
ren stapdsbewuste heren. Een
samenleving, waarin de min
dere man niet dankbaar zijn
aalmoes in ontvangst neemt,
maar met de vakbond achter
zich een rechtvaardig loon be-
vécht, zouden ze zeker niet ge
waardeerd hebben. Gegruwd
hadden ze, dé Pilat van Bulde-
rens. de van Bol'Esjes, de No-
letten en hoe die voorgangers
van Reinier Scheeres en Chris
Zijdeveld ook geheten mogen
hebben.
Maar het waren zulke men
sen die door hun kritische den
ken de sneeuwbal aan het rol
len brachten die, de helling af-
razend, weinig overliet van het
monument van achtbaarheid
der hooggezeten heren.
Daarom verdient de acht
tiende eeuw meer aandacht
dan hij tot nog toe gekregen
heeft. W. H. Thijsse's Rokoko,
Democratie in Wording, is een
aardige inleiding tot die onder-,
schatte eeuw. Ook al moet de
lezer wel eens een krakende
stijl, wijdlopigheid en nu en
dan een gebrek aan samen
hang voor lief nemen. Ondanks
die feilen getuigt hét boek: van
een fabelachtige belezenheid
en een grote kennis van zaken.
W. ff. Thijsse, Rokoko, De
mocratie in Wording. Zutpfen
1985. Uitgegeven door De Waf-
burg Pers, te verkrijgen bij de
behoorlijke boekhandel.
Van een onzer
verslaggeefsters
VLAARDINGEN „Ik ben
een fijnschilder, daar kan ik
niet onderuit." De Vlaardlnger
John Laurens is een van de
leerlingen van Aad Hofman en
Dick Kats die het afgelopen
jaar een tekencursus hebben
gegeven in galerie De Duig
aan de Landstraat. Laurens,
de fijnschilder, werkte hier een
Jaar lang aan een groot olie
verfschilderij. Op het doek Is
een jongetje afgebeeld dat met
schild en zwaard zijn straat
beschermt. Dc straat is op de
achtergrond steentje voor
steentje geschilderd.
„Ik wil alle details In een
schilderij zo veel mogelijk, tot
achter in het doek, uitwerken.
Soms te veel denk ik want het
kan een enorme zelfkwelling
worden. Mensen zeggen wel te
gen me: 'Dat doek is seker af'.
Maar dan moet er in mijn
ogen nog veel aan gewerkt
worden. Detailkwesties."
In de woonkamer van John
Laurens hangen vier schilde
rijen van zijn hand, "twee zijn
nog onvoltooid. De doeken heb
ben allemaal een flink for
maat. „Als ik op een gegeven
moment vast kom te zitten
met één schilderij hang ik het
op in de huiskamer. Soms
blijft het daar dan een paar
maanden hangen. Tot ik zie
hoe IK verder moet, wat ér aan
ontbreekt en wat er aan veran
derd moet wórden."
Eén wand ln de woonkamer
wordt in beslag genomen door
een schilderij waarop een
naakt meisje als een water
nimf op haar hurken in een
beek zit, op een grote steen,
John Laurens: „Kijk, neem die
keien bijvoorbeeld die ln het
water liggen. Ik heb de juiste
technleK nog niet ontdekt
waardoor duidelijk wordt dat
de kelen onder water liggen.
En het meisje dat is mijn
dochtertje heeft een te ge
bruinde huid. Als ze bleker is,
lijkt ze meer op een elfje. En
dat past beter ln de sfeer van
het schilderij."
Laurens schildert voorname
lijk portretten die hij in een
omgeving plaatst. Hij tekent
normale onderwerpen in een
abnormale sfeer. Die sfeer
wordt opgeroepen door licht
val en stofuitdrukking. De stof
ls zo reëel uitgedrukt dat ze
bijna irrëel lijkt. Hiermee kan
Laurens geschaard-wórden on
der de magisch realisten.
Tien jaar geleden is John
Laurens begonnen met schil
deren. Tekenen had hij altijd
al gedaan. Hij werd destijds
gegrepen - door een expositie
van neorealisten, onder wio
Carel Willink, ln Amersfoort.
Daarop ging hij zelf aan de
slag met olieverf en penselen
en volgde een cursus bij de
Vrije Academie in Amersfoort.
Verder heeft Laurens nooit
een opleiding gehad in beel
dende kunsten. Behalve dan
nog de eerder genoemde cur
sus in Dé Duig, waar hij veel
practische technieken heeft ge-
leerd. Voor een groot deel ls
hij echter autodidact.
„Ik heb nog altijd het gevoel
dat Ik pas begin met schilde
ren, ik probeer en ik ontdek."
Lauren3 wijst naar het schil
derij van het meisje in de
beek. In het schilderij zijn ver
schillende lijnen aangebracht.
De stenen in de beek zijn zo
gerangschikt dat cr een hori
zontale, verticale en diagonale
lijn is ontstaan. „Dit ls een
techniek die ik in de loop der
Jaren ontdekt heb. Door ver
schillende lijnen ln het schilde
rij aan te brengen, wordt het
portret, onderwerp, beter opge
nomen Inde omgeving."
De voorkeur van Laurens
gaat uit naar het schilderen
van grote doeken. „Aks je een
fijnschilder bent en alles zo
veel mogelijk wilt uitwerken,
wordt dat een verschrikkelijk
gepriegel op een klein doek.
Mensen die het doek vervol
gens gaan bekijken, doen dit
dan van dichtbij en gedetail
leerd, vanwege het gepriegel.
Terwijl ik vind dat de compo
sitie van een schilderij een
harmonieus geheel moet
scheppen."
„Er moét spanning in een
schilderij zitten." vindt Lau
rens. „De spanning dat er
ieder moment Iets kan gebeu
ren." Hij probeert deze span
ning in zijn schilderijen weer
te geven. In de woonkamer
hangt een schilderij van een
meisje dat op een bankje zit
onder de bomen. In haar han
den houdt ze een koektrommel,
ze kijkt schuldbewust op. Als
je voor het schilderij staat
krijg je het idee dat, zodra je
het de rug toe draalt, het dek
sel van de koektrommel vlie
gensvlug open zal gaan.
Het schilderen ls voor Lau
rens een uit de hand gelopen
hobby- Overdag werkt hij bij
een Vlaardlngs havenbedrijf
en 's avonds kruipt hij achter
zijn schildersezel die In een
hoek van de kamer staat In
zijn woning, vier hoog op het
Mendelssohnplein, schildert
Laurens tussen zijn joelende
en ravottende kinderen. De
fijnschilder „Ik draai even een
knop om en dan ben ik alles
om me heen vergeten en schil
der ik alleen nog maar."
ZATERDAG 27 JUL11985
SCHIEDAM -— Op éen drassig
grasveld In het Prinses Beatrix-
park Is gisteren het traditionele
slotfeest van het Schlédamse
Jeugdland gevierd. Ondanks
de dreigende lucht en dg regen
In de middag bezochten toch
nog enkele honderden kinde
ren de diverse activiteiten op
het terrein. "Het geeft niet als
het nu regent, dan wordt de
boel maar nat," liét een tevre
den Joop van Broekhoven, co
ordinator van het jaarlijkse zo-
merspektakel, rond het mid
daguur horen.
In de vroege ochtend was er
nog enige aarzeling opgetre
den. Hevige regenval werkte
op het gemoed van de mede
werkers. "We hebben nog zit
ten dubben of het wel door
moest gaan. Het werd echter
droog zodat we de spullen op
konden zetten," aldus Van
Broekhoven die blij leek met
de toch wat lagere opkomst
van bezoekers dan vorig jaar.
Het land China vormde de ro
de draad van het slotfeest, ln
een van de kramen konden de
jongens en meisjes zelf een
geel gekleurde Chinese hoed
maken van karton. Getooid
met dit hoofddeksel konden zij
ondermeer meedoen aan een
spelcircuit met "Chinese" on
derdelen als een loempiarace,
een Chinese Muur en een
draagstokrace.
Omdat er nergens Chinees ma
teriaal voor handen bleek, had
Joop van Broekhoven enkele
van zijn zelfgemaakte en ver
grote foto's '."opgeofferd" om
het spelcircuit wat op te vrolij
ken. Het piastic rond de foto's
kon jammergenoeg niet verhin
deren dat de regen vat kreeg
op het celluloid.
Al var» verre was in het Beatrix-
park de Chinese muziek te ho
ren uit de boxènwan Jeugd-
land. Een van de medewerkers
bleek niet erg gelukkig met dit
stukje cultuur. Af en toe draai
de hij een "Westerse" casset
te. HIJ vertelde daarbij gek te
worden van het "Chinese ge-
Jengel".
Met Chinees geschminkte ge
zichten konden de kinderen
zich verder uitleven in een ritje
met een stoomtrelntje of een
paard en wagen, fietsen op rol
letjes en een luchtkussen dat
voor de zekerheid "overdekt"
was met een groot stuk plastic.
Verder konden de kinderen
zich laten fotograferen zittend
voor een Chinees decor. Dit
Chinese straatje was door een
van de Jeugdlandmedewerkers
gemaakt.
Na de gebeurtenissen op het
grasveld werden de kinderen
in de namiddag getrakteerd op
een varieté-voorstelling met
ondermeer zangeres Caroline
en "Maftre Pierre."
SCHIEDAM t— Midden volgen
de maand zal een delegatie
Schiedamse CDA'ers enkele
christen-democraten van de
provinciale fractie aan de tand
voelen over het ouderenbeleid.
Aanleiding Is het bericht dat in
Schiedam het aantal verzor
gingsplaatsen in bejaardente
huizen moet dalen van 895
naar 812. In de begrotingsbe- -Z
handelingen begin dit jaar
vroeg fractievoorzitter P. Roo-
sèn speciale aandacht voor het
Ouderenbeleid in Schiedam.
Het CDA dringt aan op het ge-'*
lijk blijven of Vergroten van het
aantal verzorgingsplaatsen.
SCHIEDAM Een 80-jarigè
voetganger Is donderdagmid
dag op de Broersvest door eer»
tram aangereden. De mar»
brak daarbij een heup en werd
opgenomen In het Schieland-
ziekenhuis. Volgens oogetuigen
stak de man plotseling de
trambaan over, zonder goed
op te letten. De trambestuur
der kon niet meer op tijd rem
men en schepte de bejaarde
Schiedammer. De voetganger
had zijn fiets aan de hand. a
HOEK VAN HOLLAND Een
(Informele) bouwaanvraag van
de Rabobank, gevolgd door
een initiatief van PvdA-deel-
raadslld Toos Brabander, kan
wellicht nieuwe Impulsen geven
aan de ontwikkeling van de
Hoekse Brink.
De Rabobank denkt aan vesti
ging op de Hoekse Brink om
dat het huidige gebouw aan de
Prins Hendrikstraat te klein
gaat worden bij het aanbren
gen van een grote computer
terminal. De bank heeft echter
nog een forse slag om de arm
gehouden omdat inmiddels de?
vestiging van Jamin naast het
bestaande gebouw is leeg ge
komen. Die mogelijkheid tot
uitbreiding wordt nog bezien.
Zou echter voor de Brink wor-,
den gekozen dan komt de
bank waarschijnlijk niet alleen
te staan. PvdA-deelraadslid
Toos Brabander Is namelijk op
eigen houtje op onderzoek uit
gegaan en dat resulteerde in
gesprekken met een plaatselij
ke fysiotherapeut, een tandarts
en een apotheker. Ook dit
drietal blijkt Interesse te heb
ben voor vestiging op de Brink.
De PvdA zou daarmee toch
nog iets binnenhalen van dë?
plannen om er een medisch?
centrum te vestigen.
De commissie voor ruimtelijke'
ordening, die een extra verga-*
dering belegde, staat positief?
tegenover de plannen. Zeven-
jaar geleden verdween het
toenmalige bestemmingsplan
in de ijskast na een onderzoek,
van het Koninklijk Nederlands
Ondernemers Verbond, dat
geen heil zag In het bouwen
van winkels op de Hoekse
Brink.
Namens het grondbedrijf zeg-?
de J. A. Burlk toe dat de dienst:-
voor standsontwikkeling op;,
korte termijn een plan zal uit-r
werken dat dan opnieuw in de»,
commissie en met de betrok-?
kenen besproken kan worden.
De commissieledenhadden,
vooral veel moeite met het?
Rotterdamse standpunt dab
•niet alleen alle gemaakte kos-r/
ten in de grondprijs moeten,
worden doorberekend, maar,»
ook het renteverlies over de,
tijd dat de plannen hebben
stll-gelegen. Gevreesd werd
dat op die manier de toch al
dure grond helemaal onbetaal
baar gaat worden.
Een overzicht van alle recrea
tievoorzieningen en mogelijk
heden zijn verwerkt In een
gloednieuwe kaart van de WV.
In een schaal van 1 op 50.000
zijn onder de noemer Kaart
voor Vakantie en Vrije Tijd
Zuid-Hoiland zuidwest, mooie
plekjes in Rotterdam en Rijn
mond, Delft, Westland, Delf
land en op de Hollandse eilan
den aangegeven. Eerder al
verscheen een kaart over het
noordelijke deel van de provin
cie. De kaart kost 8,50 en is
verkrijgbaar bij de VVV-kanto-
ren.
Het definitieve einde van de
werkzaamheden aan de gaslei
ding in Kethel-Noord is in
zicht. Nadat tientallen wonin
gen in het noordelijke deel van
Schiedam op het gasnet zijn -i
aangesloten, wordt dit werk nu
afgerond met asfalteringswerk-,
zaamheden. Op vijf augustus -
zijn daardoor de Joppeiaan en
de Kerkweg voor al het verkeert
afgesloten. De Polderweg Is op,
zes en zeven augustus dicht a
terwijl de Kerkweg op acht eo •-
negen augustus werderom is
afgesloten. \r
ROTTERDAM Alle huurders
van GWR-wonlngen in Kralln-
gen hebben van hun huisbaas
eert „klachtenmeldingskaart"
ontvangen. In de bijgaande
„Woonkrant Kralingen" staat
alles Informatie over het ge
bruik van de kaart.
Op de kaart kunnen huurders
onderhoudsklachten vermel
den. Verder kunnen zij invullen
wanneer, vaklieden langs kun
nen komen om het euvel te
verhelpen. De kaarten en de
woonkrant zijn voor Turkse en
Marokkaanse huurders van het
GWR vertaald.
De woonkrant verschijnt als
voorloper van een GWR-krant,
die voor alle huurders gaat
verschijnen, met voor ieder -
district een bijlage. Het ligt in -«
de bedoeling deze krant vier
maal per jaar te laten uitko
men, te beginnen in 1986.
