vlaarcUngeiv schiedam
orten exposeert
Brand in
keldèrboxen
Bouwvakker na
val overleden
-m
ï- - vi-
Emmy Ver
poorten en
Frans Ver
poorten, ge
kleed in een
kandoura
Jeballa, bij
de tak-ge-
touwtjes
met weef
werk in Ma
rokkaanse
motieven.
(Foto Ed
Eggermont)
Middeleeuws
Takken
Minstrelen
Directeur H.
Ewoldt van
de Schie
damse bi
bliotheek:
trDeze tradi
tie van
schrijvers
avonden
moeten we
behouden."
(Foto Ed
Eggermont)
De, Vlaardingse schrijver Lévi Weemoedt op een van de schrijversavonden in de videozaal van De Teerstoof m
Schiedam. (Foto Ed Eggermont)
Stagneert
Beschermen
Puur literair
Directeur J.
Lamens van
de Vlaar
dingse bi
bliotheek:
Ook wij
willen
schrijvers
uitnodigen."
(Foto Ed
Eggermont)
Traditie
"Maak je die hele reis
naar Appelscha voor
een gehoor van drie
mensen. Eén van hen
was verdwaald, de
tweede dronken en de
derde bleek een taxi
chauffeur te zijn die al
leen maar op zijn
vrachtje wachtte." Een
békend grapje onder
schrijvers die in de pro
vincie lezingen geven.
Maar in werkelijkheid
blijken de schrijvers
avonden in steeds meer
steden aan pupulariteit
te winnen. De literaire
cafés schieten als pad
destoelen uit de grond.
In Vlaardingen opende
Kèès van Kooten in ja
nuari van dit jaar een
politiek/literair café in
de Stadsgehoorzaal.
Sinds het najaar 1985
kent ook .Schiedam
schrijversavonden iri
het Videocafé van ge
bouw de Teerstoof. De
culturele raad in Maas
sluis organiseerde vo-<
rig jaar literaire lezin
gen in Theater de
Schuurkerlt en zint op
nieuwe schrijversacti
viteiten binnen het
Open Podium, waarbij
het publiek op de plan
ken staat. Rotterdam
heeft onder meer het
Bibliotheektheater en
Dordrecht haar "Spre
kend een schrijver" in
de Kunstmin.
De Stichting Schrijvers
School Samenleving
(SSSS) in Amsterdam
kan de stijgende vraag
naar de lezingen nau
welijks aan. "De schrij
vers willen meer weten
van hun lezers en het
publiek maakt graag
kennis met de mens
van wie zij wat lezen,"
zegt Margreet Ruardi
(35) directeur van
SSSS. "En," zegt ze
"menig schrijver, ver
dient zijn brood met de
verkoop van zijn boe
ken, maar haalt het be
leg erop bij ons."
HET VRIJE VOLK
wm
VLAARDINGEN Drie kel
derboxen aan de Lissabonweg
zijndonderdagnacht uitge
brand. Vermoedelijk is de
brand bij een inbraak in een
van de drie boxen aangesto
ken. De brandweer bluste het
vuur. Het schadebedrag is nog
niet bekend.
Eveneens werd ingebroken
in een woning aan de Buizerd
straat en in een school aan de.
Prins Hendrikstraat. Uit de
woning verdween 200 gulden
en sieraden. De achterdeur
.werd geforceerd met een
schroevendraaier. Bij de
school werd een ruit vernield.
De buit bestond uit een casset
terecorder ter waarde van 350
gulden. De inbrekers verniel
den binnen- en kastdeuren.
VLAARDINGEN De 39-ja-
rige C. Mos uit Hellevoetsluis
Is in het Dijkzigtziekenhuis
overleden, waar hij met ern
stig hoofdletsel was opgeno
men na een val van zes meter
in de Vlaardingse 2e Van Ley-
'den Gaelstraat. De man was
daar aan het werk op de zol
derverdieping van een in aan
bouw zijnde woning. Vermoe
delijk verloor hij, terwijl hij op
een ladder in het trapgat
stond, door de vrij krachtige
wind zijn evenwicht.. Via een
open trapgat in de eerste ver-
diéping kwam hij op de begane
grond terecht De recherche en
arbeldsinpectie stellen een na
der onderzoek in.
Vaii onze verslaggeefster
MARJAN MEIJER
SCHIEDAM Prachtige
Marokkaanse Berber-weef
sters met getatoeëerde gezich
ten en handen zijn de 'studie
objecten' van Emmy Verpoor
ten-Arts. Ooit begon de 67-jari-
ge met het zelf spinnen van
Nederlandse schaapswol. De
hobby groeide uit tot een stu;
die van Marokkaanse weefsels.
Deze week richtte de Haarlem
se weef-kunstenares, geholpen
door haar echtgenoot de grafi
cus Frans Verpoorten (62), een
tentoonstelling in de aula van
het Schiedamse Stedelijk Mu
seum in.
Aan de wanden pronken klei
ne in takken gespannen weef-
proeflapjes, zwart-wit en kleu
renfoto's en voorbeelden van
de wijze waarop Emmy de
techniek en de stammotieven
van weefwerk heeft bestudeerd
aan. In vitrines liggen prachti
ge zilveren; houten en koperen
gebruiksvoorwerpen van Ber
berstammen en er staat een
houten spinnewiel uit Marok
ko. i Museum-directeur Hans
Paalman opende deze week de
expositie.
„Marokko beschouwn wij als
ons tweede vaderland. Wij voe
len ons er zo thuis," vertelt
Emmy. Het 38 jaar'getrouwde
stel Verpoorten bezocht in 1950
al een keer Algerije. Die va
kantie liep op een grote teleur
stelling uit.
„Dat waren de laatste jaren
van liét Franse Koloniale be
wind. Het was er niet pluis. Ja
ren later kregen we via de bui
tenlandse werknemers in onze
omgeving zoveel leuke berich
ten over Marokko, dat we be
sloten nog ééns een gokje te
wagen. Nu bezoeken we Ma
rokko twee keer per jaar," legt
de met baard en lang grijs
haar getooide Franse Verpoor
ten uit. Hij spreekt eenbeetje
Arabisch en kleedt zich in Ma
rokko meestal in de nationale
kledij. „Dan denk ik dat ik
minder opval, wat helemaal
niet waar is," lacht hij.
Het echtpaar Verpoorten
verblijft niet ln de grote ste
den, maar duikt de *bush' in. In
de binnenlanden, vooral het
Midden Atlas gebied, bestu
deert Emmy de weefwerken
van de vrouwen van diverse
Berber-stammen, zoals de
Zemmour-, de Beni Ouarain-
ende Beni M'Gullt-stam, Zij
'doktert' de oude stamotleven,
die de vrouwen van de halve
nomaden-stammen al sinds
eeuwen in hun weefwerk ver
werken, uit.
In de grote steden wordt het
weven gedaan door de man
nen. Het gaat de heren voorna
melijk om een grote productie.
De Berbervrouwen in de woe
stijn weven op hun gemakje de
brede banen tot waarvan on
der andere de djellaba's, de na
tionale dracht, van gemaakt
worden. De vrouwen besteden
alle aandacht aan de stamge-
bonden motieven, strepen en
kleuren ln de stof. De tenten,
waarin de stammen leven,
worden door de vrouwen gewe
ven.
Emmy Verpoorten vertelt:
„O wee als je veel vrienden
maakt en uitgenodigd wordt
door een familie. Dan is de tijd
voor studeren ver te zoeken.
Ga je 's avonds ergens eten,
dan mag je na de maaltijd niet
naar je eigen onderdak. Wij
slapen meestal in Fondouks,
sobere maar schone, herber
gen. Bij je gastheer en vrouw
krijg je onmiddellijk een
nachthemd aangemeten. Met
blote voeten en zittend op de
grond wordt gegeten. Daarna
slaap Jc er ook. En 's ochtends
gaat de gastvrijheid door."
Ondertussen kleedt Emmy
zich in een Marokkaanse
stadsjapon, die zij op de rom
melmarkt in Marrakesh vond.
De met de handbewerkte lin
nen lange jurk wordt dichtge-
speld met een fibule, een zilve
ren Marokkaanse sluitspeld.
Echtgenoot Frans trekt een
kandoura Jeballa aan, een
Middeleeuws hemd van de Je
balla stam. „Het is een zeer
oud model, maar eveneens
eigentijds, want de bevolking
draagt deze hemden nog
steeds. De hals van de 'jurk'
van handgeweven stof, wordt
met de hand afgewerkt," ver
telt Emmy over de llchtge-.
kleurde 'zak-achtige' jurk die
haar grijze echtgenoot over
zijn hoofd aantrekt.
Emmy Verpoorten houdt
zich sinds vijftien Jaar bezig
met de Berber-weef motie ven.
Zij schrijft er artikelen over in
het blad Handwerken Zonder
Grenzen en houdt lezingen. Zij
komt dinsdag 8 april en don
derdag 10 april om 14 uur ver
tellen in het Schiedamse Ste
delijk over haar Marokkaanse
weefstudies. Er wordt tijdens
de lezing Marokkaanse thee
geschonken.
De tientallen soorten motie
ven maakt Emmy na in krom
getrokken takken. „De takken
pluk ik uit mijn tuin. Ik heb dit
systeem van deze kleine tak-
getouwtjes afgekeken van de
Navaho-lndianen. Ik zag zulke
eeuwen oude weef-getouwen
tijdens een tentoonstelling in
Kopenhagen. De takjes werken
met de wol mee. rekken op en
de proeflapjes rekken mee. Elk
weefstukje leeft zo en wordt
één geheel. Ik laat het zo," zegt
de vriendelijke weefster.
Eind april vertrekt het echt
paar Verpoorten weer naar het
favoriete vakantie- en studie-
land. Misschien worden Em
my's handen dan geverfd door
een Marokkaanse vriendin.
Frans maakte foto's van de
met henna en citroensap be
werkte handpalmen. De kleu
renfoto's en een deel van de
zwart/wit foto's, te zien aan de
wand van de aula, maakte hij.
„Wij vinden het een grote
eer als de Marokkaansen be
woners van de Rijnmond naar
de weeftentoonstelllng ko
men," zeggen Elly en Frans
Verpoorten. Het werk is tot en
met 4 mei gratis te bezichti
gen. Het Stedelijk Museum is
geopend van dinsdag: tot en
met zaterdag van 10 tot 17 uur,
zondag van 12.30 tot 17 uur..
ZATERDAG 29 MAART 1986
Literaire cafés schieten als
paddestoelen uit de grond
Van onze verslaggever
TON DAMEN
VLAARDINGEN/SCHIE-
DAM Vooral de minder ge
fortuneerde schrijvers gaan
steeds gretiger in op uitnodi
gingen voor een lezing. Terwijl
Mulisch en Reve de stapels
verzoeken behoedzaam afhou
den, noemt Simon Vinkenoog
zich 'absoluut recordhouder'.
Precieze cijfers wil hij, in ver
band met de belastingen, niet
geven. „Houd het maar op een
paar keer per week," zegt hij.
Vinkenoog spreekt al heel
lang voor kleine zaaltjes. „Ik
begon al in de jaren '53-'54. In
1959 gaf ik veel voordrachten,
samen met mijn vriend Gerrit
Borgers, voor studenten en ge-
engageerde jongeren. Die bij
eenkomsten vonden plaats in
meestal niet meer dan een ka
mertje.
De eerste hausse van de lite
raire cafés kwam in de jaren
zestig. Vragen uit de zaal ble
ven toen nog achter en je leer
de je publiek toch niet echt
kennen. Bij mijn performance
van nu is het contact veel
vriendschappelijker en direc
ter. Aan iedere uithoek van het
land, ook van Schiedam en
Vlaardingen, heb ik goedé
hernneringen," zegt hij.
Verwijzend naar de dagboe
ken van Frederik van Eeden,
zegt Vinkenoog dat schrijvers
avonden altijd hebben bestaan,
al was de vorm steeds anders.
„In de tijd van Van Eeden wer
den ook lezingen gegeven. De
schrijver was een soort god
die omzichtig door notabelen
een ruimte werd binnengeleid.
Het publiek had zich muisstil
te houden. Niks geen vragen;
na afloop ging de auteur lek
ker uit eten met genodigden,"
aldus Vinkenoog.
Toch is de voordracht: niet
door alle eeuwen heen popu
lair. In de middeleeuwen zorg
den de minstrelen en trouba
dours voor de luistercultuur.
Maar na de uitvinding en' de
ontwikkeling van de boekdruk
kunst maakte de luistercultuur
plaats voor het voorlezen.
De hernieuwde aandacht
voor lezingen is volgens Vin
kenoog te danken aan de me-
dia. „De mensen, zien een
schrijver op de televisie of le
zen over hem in de krant. Voor
de meesten is dat niet genoeg.
Die willen de auteur knus in de
eigen huiskamer hebben.
Naast het contact via de mas
samedia is ook het persoonlijk
kennis maken weer in trek."
Gver het animo van de
schrijvers is Vinkenoog onom
wonden. Hij zegt dat ook hij
veel liever in een mooi huis in
het buitenland zijn boeken zou
schrijven. „ïk heb er helaas
geen geld voor," zegt hij.
„Maar ik praat niet met tegen
zin. Ik vind het veel leuker om
een lezing te geven dan bij
voorbeeld reclame te moeten
maken. Terwijl ik een gewone
arbeider ben, die moet werken
voor zijn geld, kan ik toch on
afgebroken met literatuur be
zig zijn. Dat is al heerlijk."
De basis van het succes van
de schrijversavonden werd
aan het eind van de jaren zes
tig gelegd door Anny Matti en
Wim Spekking van de Vereni
ging voor Letterkundigen. Ze
vonden dat de literatuur in
"een maatschappelijk isole
ment" was geraakt. "Bevrij
ding" werd gezocht door de
stichting Schrijvers op School
op te richten, die de literatuur
via scholen zou propageren.
De stichting werd na een aan
tal jaren breder van opzet en
kreeg in 1978 een nieuwe
naam, Stichting Schrijvers
School Samenleving (SSSS).
De 'stichting bemiddelt sinds
dien tussen schrijvers en in
stellingen die hen willen uitno
digen en wordt gesubsidieerd
door het ministerie vanWel
zijn, Volksgezondheid en Cul
tuur (WVC).
Mede door de financiële
steun van WVC kan de stich
ting sindsdien een groeiend
aantal lezingen verzorgen. In
1978 werkten auteurs 1500 uur
(ongeveer 500 lezingen) voor
de stichting. In 1983 werkten ze
3.500 uur (meer dan 1000 lezin
gen) en vorig jaar telde de
stichting ruim 5.000 uur (1700
lezingen). De schrijvers krij
gen 315 gulden per lezing en
een reiskostenvergoeding. De
bibliotheek of de instelling die
uitnodigt betaalt ongeveer 170
gulden aan de stichting, de
rest wordt bijgepast door de
overheid.
Stichtingsdirecteur M. Ruar-
di heeft de groei "die duurt
nog steeds voort, hoor!" ge
volgd, „Het merkwaardige is
dat de boekenverkoop stag
neert, dat de mensen steeds
minder blijken te lezen, terwijl
wij merken dat de interesse
voor literatuur stijgt. Vooral
dichtbundels zijn aan de
straatstenen niet kwijt te ra
ken, maar de poëzievoorlees-
avonden rijzen de pan uit."
Volgens Ruardi is niet iede
re schrijver meer bereid om zo
maar te komen opdraven.
Vooral de groten, zoals bij
voorbeeld Maarten 't Hart,
blijven liever thuis om zich op
hun werk te concentreren.
„Wie veel te doen heeft en het
zich kan permitteren, doet niet
mee," zegt Ruardi. „Vooral als
een grote klus af moet, wil een
schrijver niet afgeleid worden
door voorlees-avonden.
Ook de manier waarop een
schrijver wordt ontvangen
beïnvloedt de bereidwilligheid.
Het komt voor dat een jonge-
rensociëteit ineens op de cultu
rele toer gaat, omdat dat nu
eenmaal in is. De auteur komt
dan in een smoezelig rookhol,
waar niemand klaar staat om
hem op te vangen. Hij heeft
dan zijn voordracht al voorbe
reid en ziet zijn werk in het
niets verdwijnen. Dat proberen
we als bemiddelaar te voorko
men.
Met enige voorzichtigheid
begroeten we de spontane in
gevingen van bibliotheken die
een paar dagen voor de boe
kenweek besluiten om maar
eens iets aan literatuur te
doen. Zo van "hé Jan, zorg jij
'ns effe dat hier morgen een
schrijver staat". Beschermend
treden we op voor de popu
lairste schrijvers; Toon Kor-
tooms, Jan Mens en dergelijke.
Zij kunnen avond aan avond
aan de bak als ze willen.
Tijdelijk kunnen jonge
schrijvers in de smaak vallen.
Zo is er nu veel vraag naar
Tessa de Loo. Maar zij kan een
half jaar geen voordrachten
geven omdat ze het beoeken-
weekgeschenk van '87 gaat
schrijven," aldus de directeur.
„Hoe beter de lezingen worden
verzorgd, hoe meer ze zullen
bevallen," zegt ze.
Het animo voor schrijvers
avonden in de Waterwegge-,
meenten is ras stijgende, vin
den de organisatoren die nauw
contact onderhouden met
Ruardi. De literaire cafés in
Schiedam en Vlaardingen wa
ren dit seizoen experimenteel,
maar worden in het najaar de
finitief voortgezet. De Schie
damse bibliotheek en de film
club wisten op de vier gehou
den schrijversavonden gemid
deld vijftig bezoekers te boeien
in De Teerstoof.
In De Harmonie in Vlaardin
gen was de belangstelling wis
selend. „Maar de formule van
het literair café slaat aan,"
zegt schouwburgdirecteur
Marten Futman.
In de Teerstoof stonden Si
mon Vinkenoog, de Vlaarding
se schrijver Lévi Weemoedt,
Ger Verrips en Adri van der
Veen. In de Harmonie werden
Kees van Kooten, Simon Vin
kenoog de Amsterdammer
noemt zich niet voor niets re
cordhouder Barber van de
Pol en Wim Zaal verwelkomd.
Putman wil het komende sei
zoen graag het 'theatraal ele
ment' meer tot zijn recht laten
komen bij de literaire cafés.
„Alleen voorlezen is te dor,"
zegt Putman. „Het is mijn idee
om cabaretier Jaap van der
Merwe en schrijver/cineast
Leon de Winter uit te nodigen.
Het café moet nog veel dyna
mischer worden."
Bibliotheekdirecteur Jan La-
mens is wèl voor puur literaire
activiteiten. Als de nieuwe bi
bliotheek aan het Veerplein is
afgebouwd wil hij de lezingen
graag in zijn gebouw hebben.
Maar ook de stichting Vlaar-
dingen Anders (VA), die is ge
richt op het brengen van cul
tuur in de stad, organiseert le
zingen. Onlangs sprak onder
de vlag van VA schrijver/jour
nalist Max Dendermonde in
het Weeshuis.
De plannen voor kom.ende
schrijversavonden zijn wild.
Overleg voeren de betrokkenen
in de Culturele Raad van de
gemeente, waaruit de werk
groep literaire activiteiten
(een idee van de Vlaardingse
wethouder Ary Maarleveld) is
voortgekomen.
Lamens vindt de opkomst
van de literaire cafés logisch.
„Wat er in de literatuur ge
beurt is enorm veel. De meeste
mensen weten niet waar ze
moeten zoeken. Daarom reiken
wij ze af en toe wat aan."
Henk Ewoldt, directeur van
de Openbare Bibliotheek Schie
dam, is,het eens met Lamens.
Afgelopen zaterdag bij de af
sluiting van de boekenweek '86
complimenteerde hij de Film
club met de initiatieven van de
club. Ewoldt kende de schrij
versavonden van de biblio
theek in Breda en kwam op de
gedachte dat ze ook in Schie
dam zouden moeten worden
georganiseerd. „Het bleek dat
de jongens van de Filmclub
met dezelfde ideeën rondlie
pen. Dus dat was snel gere
geld."
Volgens Ewoldt zullen de Ie-
zingen weer puur literair zijn.
„We hebben een traditie gein-
troduceerd die in ere gehouden -
moet worden. Elke laatste za- -
terdag van de maand, op de- t
zelfde plaats (Teerstoof), op -•
dezelfde tijd (21.30 uur); dat is
gemakkelijk te onthouden voor
de bezoekers." Hij zegt dat er
geen andere initiatiefnemers
in Schiedam zijn om de formu
le over te nemen. Het lijkt er
op dat de plannen in Schiedam
minder wild zijn dan in Vlaar
dingen, maar de 'traditie' zal
blijven.
De Maassluise Culturele
Raad is druk bezig met de
voorbereiding van schrijvers-
avonden. „Het gaat om jonge
schrijvers uit de regio," zegt
Nelle Pons (Culturele Raad).
„We weten nog niet welke
vorm de voordrachten moeten
krijgen. De gedachte van het
Open Podium moet in de lezin
gen doorklinken. Ook begin
nende schrijvers en zondags
dichters kunnen dan hun werk
aan een groot publiek laten ho
ren."
