m
m
Hobbytuinen gaan op slot
Kampeerhuisjes vrij
gen- y
Op maat
Tegenstand
Taai
Groei
De onderwijskrachten en het schoolbestuur van de
nieuwe Jenaplanschool bijeen in de zandbak. Achter-
aan-links: directeur Yvonne Koorengevel en naast
haar vice-vocrzitter Jack Tsjang (met bril).
Zelf een school voor je kind stichten en dan j
feest vieren. Dat is niet niets. Leerlingen breker) i.
joelend de met papier dichtgeplakte voordeur van
de school open. Liedjes worden uit volle borst
meegezongen door niet alleen de scholieren en de
'juf', maar ook door de ouders, die een middag vrij - j
hebben genomen. Een kinderboekenschrijver,l^ëSt^
voor uit eigen werk en sluit met zijn voordracht j i
aan bij een project van de school. j
De scholieren, de onderwijskrachten en-üe>^
ouders maken een uiterst betrokken en gemd.ti.-.,, c
veerde indruk. Het is immers 'hun* school, die-«
wordt geopend. Het is 'hun' school, waar ze zo J
lang voor hebben gevochten. En, het betreft 'hun' -
onderwijs, waarvoor ze hebben gekozen. i
Voor en tegenstanders knikken met respect; hier:
wordt in ieder geval goed onderwijs gegeven. O
Daarover zijn zij het eens. Het is woensdag 1 okto- ;i
ber 1986. Plaats van handeling: de nieuwe Jenaruyf*
planschool in Vlaardingen. Aan deze dag ging
ruim een jaar politieke strijd vooraf tussen de n;
ouders van de leerlingen, tevens schoolbestuur, en
wethouder Ary Maarleveld (Onderwijs). v/
De ruzie duurt overigens nog steeds voort. De...:/
bron van het conflict is de 'richting' van de school;
algemeen bijzonder niet religieus en toch bijzon
der. Maarleveld ziet in het algemeen bijzonder on
derwijs een concurrent voor het openbaar onder-
wijs. Voor Vlaardingen is de bijzonder neutrale rij
school nieuw, maar de vereniging van Verenigde n/
Bijzondere Scholen op algemene grondslag (VBS)...Ja
in Den Haag merkt dat de laatste tien jaar de
belangstelling voor de nieuwe onderwijsrichtijig^
toeneemt. >r,~!q
Jaarlijks nemen zo'n twintig groepen ouders Jietiifin
initiatief een dergelijke school te stichten. HVV- is»;
verslaggever TON DAMEN dook in een betrekKë^^
lijk nieuwe schoolstrijd.
'!-V "tls
Een van de dïie lokalen van de algemeen bijzondere school 'in vol bedrijf'. (Foto's: Arie Wapenaar)
Door onze medewerker
HAN VAN DER HORST
SCHIEDAM Op het
eerste gezicht is Schie
dam wel de laatste ge
meente, die een boek
over de eigen waterlei
ding zou moeten heb
ben. Tenslotte ontleent
de stad haar reputatie
aan heel wat krachtiger
vocht. Toch ligt nu in
;de boekhandel een
werkje over de kraan
•boven de gootsteen en
.nadrukkelijk niet over
de tap. En de schrijver
ds ook nog Hans van der
•Sloot, wiens historische
^onderzoekingen tot nog
toe veelal de jenever tot
onderwerp hadden.
Heeft de Blauwe knoop
nu ook in de geschied
schrijving toegeslagen?
Het omslag, van Van der
Sloots nieuwste.boek „Een slok
.water, een -bete broods," toont
twee volksvrouwen die bezig
„zijn uit de gracht een emmert-
jé water te putten. Maar op dé
'eerste pagina is het .de bran-
dcrsstad, wat de klok slaat.
Schiedam in de negentiende eeuw: De Lange Haven met spoelingschuiten en op de
kade nog een blijk van de moderne tijd: de palen van de splinternieuwe telefoon
dienst. (Foto's Arie Wapenaar)
Versuft
Hans van der Sloot
-
kassen, gereedschapskisten:-'én-Ai-
de oogst het regelmatig ontgel
den. Peentjes worden uit' de
grond gerukt, bloemkolen -„ear
rode kolen drijven in het ëlnlJ
gelwater. Om de vernielingen
in te dammen, is het aantal In
gangen al eerder terugge-.'.
bracht van vier naar twee.'
Maar deze maatregel bleek'
niet afdoende.
n
Schuurtjes op
camping?
Ouders bepalen
zelf hoe hun kind
de lessen krijgt
VLAARDINGEN Wat doe
je als je een school voor je
kind wenst die niet bestaat?
Zelf maken! De ouders van de
leerlingen van de nieuwe Jena
planschool aan de Kraanvogel
laan in Vlaardingen hebben
hét {gedaan. Ze stichttén een
bijzondere neutrale school en
namen zelf zitting in het be-,
stuur om binnen de onderwijs-
wetgeving een eigen leerplan
op te zetten. Gekozen werd
voor een onderwijssysteem dat
uitgaat van de theorieën van
Peter Petersen, beterbekend
als het Jenaplan.
„Het fs beslist een hele klus
geweest om de, school van de
grond te krijgen," bekent
ouder J, Tsjang, vice-voorzit-
ter van de Stichting Jenaplan
school. Waar je bij voorbeeld
geen rekening mee houdt,is
dat je veel tegenstand op je
weg ontmoet: Niettemin kan ik
het ièdereen aanraden. Sticht
je eigen school."
Tsjang bemoeit.zich als lid
van het schoolbestuur direct
met het onderwijs dat zijn
zoon Kénneth krijgt. Hij zal
dat, evenals de ouders van an
derede scholieren, ook blijven
doen. „Wij gaan ons natuurlijk
niet mengen in de wijze waar
op' de onderwijskrachten met
de leerlingen moeten om
gaan,"vertelthij; -jJMaar we
willen wel invloed hebben op
het onderwijs zelf. Zo hebben
we met een aantal Ouders eni
ge avonden besteed aan over?
lég met de docenten over een
project 'boeven' (dat' aansluit
op het thema van de kinder
boekenweek, réd.)We willen
precies weten wat onze kinde
ren op school doen.
We willen dat omdat we ge
loven in het Jenaplan, dat is
gestoeid op een samenhang
tussen de situatie thuis en die
op school. De opvoeding thuis
moet het kind terugvinden op
school Herkenbaarheid voor
het kind; daar streven we
haar. Nu streven alle Jena
planscholen daarnaar," ver
volgt Tsjang. „Dat wij zelf een
school gesticht hebben, ligt.
meer in het feit dat wij ais
ouders ook nog erg kritisch
van aard zijn. Je kunt het ver
gelijken met het eten van
brood. Je vindt bakkers dicht
in de buurt, maar er zijn er
ook verder weg. Je kvrnt brood
éten dat van de bakker om de
hoek is, maar je kunt ook uit
zoeken waar het beste of lek
kerste brood te krijgen is. Als
het brood wat je zoekt onvind
baar blijkt,ga1 je misschien
overwegen het zelf te bakken.
Het is precies zo met onder
wijs en wij hebben als ouders
gekozen voor. het laatste."
Onderwijs op maat, daar Is
het Tsjang om te doen. Dat be
tekent niet dat hij' straks één'
algemene bijzondere school
voor het voortgezet onderwijs
gaat stichten als zijn zoon van
de basisschool komt. „Dat is
nog veel moeilijker," legt hij
uit. „Maar bovendien zou ik
dat niet willen. Langzaam
'maar zeker moeten kinderen
zich kunnen weren in de grote
maatschappij. Die is bok niet
naar wens te kneden. Ik wil
dan ook zekér niet naar een si
tuatie als bij de Vrije School.
Als mijn kind van school komt
moet het zich niet dood-onge-
iukkig gaan voelen en hopeloos
de vernieling in raken.
„Niettemin wil ik dat de ba
sisschool het kind krachtig op
voedt in een filosofie waarin ik
mij kan vinden. Zo willen wij
dat onze Jenaplanschool rol-
doorbrekend onderwijs geeft,
hetgeen nietzozeer met het Je
naplan heeft.te maken als we
met de opvattingen van de
ouders;'Wij hebben er daarom
voor gezorgd dat we een vrou
welijke directeur hebben."
De tegenstand dié Tsjang en
de andere ouders van de Stich
ting ter Bevordering van het
Neutraal Bijzonder Onderwijs
in Vlaardingen (SBNBOV) ont
moette kwam vooral van de
Vlaardingse onderwijswethou
der Ary Maarleveld. De PvdA-
wëthouder vindt het - een treu
rige zaak dat- de ouders een
nieuwe; school- hebben opge
richt, terwijl twee openbare
Vlaardingse scholen hebben
moéten fuseren. Hij ziet het al
gemene bijzondere onderwijs
vooral als een concurrent voor
het openbare onderwijs en
meer nog als een aanval op de
kwaliteit van de scholen In het
algemeen.
Maarleveld bij de officiële
opening van de Jenaplan
school: „Het gevaar bestaat
dat deze school een elitairé be
doening wordt. Als ik zo eens
om mij heen kijk, dan lijkt het
wel een reünie van de kunste
naarsgroep Vlaardingen 65.
Als straks zou blijken dat deze
school een goed documentatie
centrum kan opzetten en een
aardige jeugdbiliotheek kan
inrichten, ben ik half bedroefd.
Bedroefd voor de scholen .waar
het niet kan. Want", zo ver
volgde de wethouder, „ik ben
ervoor dat de zoon van Jan
met-de-pet betzelfde kan leren
als de dochter van de direc
teur. Openbaar onderwijs is
dan ook niet rood, zoals wei
eens ten onrechte wordt ge
zegd. Het openbaar onderwijs
is er voor iedereen; voor katho-,
lieken, christelijken, rijken, ar
men, socialisten, kapitalisten,
en ieder ander. Mocht nu blij
ken dat het succes van alge
meen bijzonder onderwijs
doorzet, dan hoop ik dat het de
rol van het openbaar onder
wijs overneemt. Voorop staat
dat iedereen naar. een goede
school kan. Maar ik vrees dat
het, mede in verband met de
bezuinigingen die voor de deur
staan, een andere kant op gaat.
In dat geval zou het.algemeen
bijzonder onderwijs wel eens
een privilege kunnen worden,
dat ten koste van het openbaar
onderwijs zal gaan".
De weerstand van Maarle
veld is hét afgelopen jaar taai
gebleken. Aan zijn'zijde vond:
hij steeds zijn 'eigen fractie en
tegenover zich de WD, die
vanuit''; liberale overwegingen
(vrijheid van onderwijs) over
tuigd is van het recht van
ouders zélf te bepalen wat
goed is voor hun kind. De an
dere partijen, afgezien van de
CPN; wisselden steeds van me
ning. „Oh, wat is Kèt tóch inge
wikkeld", kreunden de raadsle
den steeds in de voorbereiden
de commlssiévëfgadéringen.
Adjunct-directeur S. J. Steen;
van de vereniging van Ver
enigde Bijzondere Scholen
voor onderwijs op algemene
grondslag in Dén Haag is nog
twee keer afgereisd om zelf in
Vlaardingse ^.commissie- en
raadsvergaderingen, te knok
ken voor de Jenaplanschool.
Van voor hém onverwachte
zijde, het CDA, kwam uiteinde
lijk de beslissende steun.
Volgens J. H. Eigeman, ad
junct-secretaris van de VBS,
moet de vereniging steeds har
de strijd leveren. „Het confes
sioneel en het openbaar onder
wijs spreken gewoonlijk alleen
over zichzelf en elkaar", licht
hij toe. .Algemeen bijzonder
onderwijs komt in him taalge
bruik. niet voor. Dat is type
rend voor dé verhoudingén.
Wij bestaan niet voor hen en
als blijkt van wel, dan worden,
we bestreden".
Niettemin noteert Eigeman
jaarlijks veel nieuwe vereni
gingsleden. „De laatste tien tot
vijftien jaar is de belangstel
ling voor deze richting enorm
toegenomen", weet hij. .Alleen
al vanuit het zuiden van het
land komen jaarlijks al zo'n
vijftien initiatieven van ouders
die een school willen beginnen
bij ons binnen. Daarvan lukt
het overigens nog geen kwart
om de school uiteindelijk te
stichten. De tegenwerking van
uit de politiek is groot.
Landelijk gezien is de weer
stand bij het CDA groter nog
dan bij de PvdA. In het pro
gramma van de Partij van de
Arbeid staat dat zij kiest voor
een stelsel van onderwijs
waarin bijzonder onderwijs en
openbaar onderwijs elkaar
aanvullen. Met die tekst kun je
verschillende kanten op.
Een ander probleem is dat
bijzonder neutraal ten onrech
te wel eens elitair wordtge
noemd. Is één bijstandsmoeder
die een'; omscholingsproject
volgt én haar kinderen naar
een bijzonder neutrale school
stuurt elitair? En straatarme
kunstenaars die -hetzelfde
doen?' Hoewel 'het verwijt eli
tair' soms begrijpelijk is neem
jrri bijvoorbeeld het Rijnlands
Lyceum in Wassenaar is
dat in het totaalbeeld niet vol
te houden", vertelt Eigeman.
Het'etiket .'alternatief' wijst
Eigeman minder resoluut van
de hand. „De scholen die wor
den. opgericht zijn vaak Jena
plan-, Montessori, of vrije op-,
leidingen" besluit hij. „Die
ouders willen graag een nieu
we vorm van onderwijs, waar
voor binnen de bestaande
structuren vaak geen plaats
is". Eigeman verwacht dat nog
veel ouders het voorbeeld van
de Vlaardingse Jenaplan
school zullen volgen.
h<TZtu H '6-ASsj
A±'.'tji
Van der Sloot schrijft niet over
water
alléén
In de tweede alinea vinden
we reeds de woorden "klare je-
never".v
„Een siok water, een, bete
broods" is uitgegeven ter gele-
genheid van het eerste eeuw-'
feest van de Schiedamse wa
terleiding. De Openbare Nuts
bedrijven Schiedam (ONS)
vonden het een goed idee, als
ër eens een boekje verscheen,
waarin werd beschreven hoe
het er nu een eeuw geleden
met het drinkwater voorstond.
Van der Sloot heeft die op
dracht graag aanvaard.
Wat hij 'de lezer biedt, is ech
ter méér dan een opsomming
van de gebeurtenissen die er
toe hebben geleid, dat in 1886
de Schiedammers vJsn. het
eerst konden kennismakei met
kranen en fonteinen, waaruit
gezuiverd drinkwater vloeide.
Dat thema' snijdt Van der
Sloot pas vrij diep in zijn boek
aan. „Een slok water, een bete
broods" is een sociale geschie
denis van Schiedam in het
laatste kwart van de negen
tiende eeuw. De invalshoek is
tweezijdig: hygiëne éri gezond
heid.
Dat is een goede greep. Na
tuurlijk was het best mogelijk
geweest om een gedetailleerde
bedrijfsgeschiedenis te schrij
ven. Maar zo'n benadering is
een beetje uit de tijd. Er ont
staat dan een kroniek van een
aantal gebeurtenissen, zonder
dat er verbanden worden ge
legd met wat er verder in de
samenleving gebeurde.
Van der Sloot geeft de poli
tieke en sociale context van
het ontstaan van de Schiedam
se waterleiding een buitenge
woon zwaar accent. Zo krijgt
de lezer begrip voor de tijd
van toen en hij ontdekt, waar
om er bijvoorbeeld tien jaar
gezeur en getouwtrek in de ge
meenteraad voor nodig was,
voor een zo nuttige en noodza
kelijke voorziening als de wa
terleiding eindelijk tot stand
kwam.
Van der Sloot beschrijft dat
allemaal op de wijze die. we
van hem gewend zijn: hélder,
beeldend en spannend. Hij
roept voor ons op het beeld van
een in zich zelf gekeerde, sme
rige stad die geen antwoord
wist te geven op de eisen van
de nieuwe tijd.
Die stad stonk. Voor de af
voer van vuil en branderijaf-
val was Schiedam aangewezen
op een netwerk van grachtjes
en sloten, dat eigenlijk uit de
zestiende eeuw dateerde. Toen
woonden er hoogstends een
paar duizend mensen en het
voornaamste bedrijf was dc
visserij.
In het laatste kwart van de
negentiende eeuw waren er
meer dan twintigduizend
Schiedammers. De meesten
daarvan vonden een bestaan in
de branderij, een zeer milieu-
v~--iHende industrie om
v ->ens een moderne en
a.; t v. monistische term te ge-
bruixen. En daar was het
grachtensysteem niet op bere
kend.
Dat Schiedam werd gere
geerd, zo laat Van der Sloot
zien door een selecte groep no-
tabelën. Wat die allemaal met
elkaar, bedisselden, liet het
ovegrote deel van de arme en
gehoorzame bevolking koud.
„Tijdgenoten schetsen het
beeld van een beroepsbevol
king die volslagen versuft z'n
werk verrichtte in een afmat
tend geestdodend ritme waar
in werkdagen werden gemaakt
van zeventien uur of meer,"
schrijft Van dér Sloot.
De notabelen plachten zeer
lang over iets na te denken,
vooral, als het een vernieu
wing betrof. Dit tot grote er
gernis van de toenmalige bur-
gemeester Piet van Dijk van
Mathenesse, die vijfentwintig
jaar lang met logge olifantspo
ten door de Schiedamse porse
leinkast liep. Hij was dan. ook
zeer gehaat en als Van Dijk
iets voorstelde, was dat op
zichzelf al een reden om het te
gen te houden.
De waterleiding was ook een
idee van de burgemeester. Hij
had geweldig veel goede argu
menten aan zijn zijde, want
juist na 1875 ontdekten de ge
leerden, dat ziektes veroor
zaakt werden door bacteriën
en dat je die met hygiëne en
schoon drinkwater op een af
stand kon houden. Tegen het
beginsel van de drinkwaterlei
ding hadden de meeste raads
leden niets. Zij vonden echter,
dat niet de gemeente, maar
particulieren de exploitatie ter
hand moesten nemen en die
hardnekkigheid was er verant
woordelijk voor, dat de discus
sies tien jaar duurden. Toen
was er eindelijk een kieine
meerderheid vóór een plan,
dat de Rotterdamse ingenieur
Halbertsma al vier jaar daar
voor aan de gemeente had
voorgelegd.
De waterleiding begon op 1
oktober 1886 te functioneren.
Dat gebeurde zonder enige
feestelijk vertoon.
Maar uit het feit, dat de
Schiedammers van het begin
af aan vee! meer drinkwater
gebruikten dan zelfs de groot
ste optimisten hadden ver
wacht, bleek, dat het nieuwe
bedrijf in een grote behoefte
voorzag.
„Een slok water, een bete
broods" biedt een goede inkijk
in de Schiedamse samenleving
van een eeuw geleden.
Ik zelf kreeg na lezing van
zoveel goed beshreven veilig
heid de neiging om een bad te
nemen. En terwijl het warme
water uit de douche op mijn
rug kletterde, was ik blij, dat
ik in 1986 leefde. De goede oude
tijd is een drogbeeld.
„Een slok water, een bete
broods" is uitgegeven door In-
terbook International. Prijs in
de boekhandel: 19,95.
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Op beide
toegangsbruggen naar de 53
hobbytuinen in Hoiy-Noord
worden volgende maand hek
ken geplaatst. Tot deze maat
regel is door B. en W. besloten,
omdat de tuinen veel te lijden
hebben van vernielingen. "Van
begin af aan, zo'n tien jaar ge
leden," zegt Waling van der
Hamme van de afdeling sport,
recreatie en jeugdzaken van
de gemeente. "Het ene jaar
wat meer dan het andere,
maar voor sommige tuinders
bleef het een kwelling."
Op het complex moeten de
ft
"Ik vind het erg jammer,'.',
zegt Van der Hamme. "Er-,/
gaat nu een stukje openbaar-,
heid verloren. Er zijn genoeg
mensen, die daar graag lopen,
maar dat straks vanwege een
paar rotjongens niet meer kun
nen doen."
HOEK VAN HOLLAND
Het dagelijks bestuur van de
deelgemeenteraad overweegt
om het plaatselijke recrea
tieoord open te stellen voor
niet-Rotterdammers. Het idee
is niet nieuw en zowel in de
deelraad als in de commissie
al meermalen aan de orde ge
weest.
De gedachte heeft steeds
sterker vormen aangenomen
na het besluit van de Rotter
damse gemeenteraad dat het.
recreatieoord kostendekkend
moet worden geëxploiteerd.
Daardoor is het oorspronkelij
ke principe losgelaten dat juist
de minder draagkrachtige
Rotterdammers op het Hoekse
terrein een recreatiemogelijk
heid moesten krijgen. Die so
ciale doelstelling is volgens
het deelraadsbestuur vrijwel
verdwenen.
Tot nu toe moest men in Rot
terdam wonen om voor een
kampeerhuisje in aanmerking
té komen, maar wanneer men
later verhuisde mocht het
huisje worden behouden.
Overigens is het toewijzings-
beleid nog steeds een bevoegd-
heid van de Rotterdamse- ge-
meenteraad zodat de deelge?
meenteraad in dit geval alleen
maar een advies kan uitbren-,
t A i
i yfttnornj.1
i'-iw
o!
HOEK VAN HOLLAND
Houders van sta-caravans óp
de nieuw aan te leggen cam
ping am de Kaapweg móeten
gelegenheid krijgen om
schuurtjes te bouwen. Dat Is
de mening van Jaap Plena;
chef van dc dienst voor sport
en recreatie. Omdat schuurtjes
op de camping "opvallend
zichtbaar" zullen zijn, wil Pié-
na zowel wat betreft afmeting
als uiterlijk de voorwaarde
stellen dat de schuurtjes 'één
vormig moeten zijn, Er zal
voor de bouw. een bouwvergün-
ning aangevraagd moeten
worden. -