m
VAD-kantoor geopend
m
Schiedam maakte stadspapiergeldvoormilitairen
Gewapende overval
op Rabo-bank
Zwarte Paard b||
Raad van State
Paddentrek begonnen
Kip gestólen
9
WmM
MÉ I
wvws
SS
mmmmm
Hi
WÊËMÊSm.
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Als een echte
lerares houdt Dineke Roodenburg het
hoofd schuin naar beneden en kijkt ze
streng over haar bril heen, terwijl één
van haar cursistes langzaam en
waardig een gedicht declameert. „Ja,
dat zat goed in de richting. Maar het
moet sneller, het moet speelser," do
ceert ze. „Je moet de beweging in het
gedicht voelen. Ik wil die accenten ho
ren, anders glibbert het een beetje
weg. Maar dit blijft een waanzinnig
moeilijk ding, hoor."
Dineke Rood
enburg: „Je
moet heel erg
oppassen, dat
je niet toneel
gaat spelen."
(Foto's Arie
Wapenaar)
Sterke geslacht
Deelneemsters aan de cursus Voordracht oef énen het declameren van
een gedicht
Beefje verheven
Dankbaar
mv;
mm
Enkele jaren geleden ontdekte Nico Arkestein het eerste Nederlandse papiergeld.
Klinkende munt
No. <7
Provifioncdcj Rcgcpis van Twee en T'w i n t ig Guldens,
T i en S t v iv e usuitgegeven door de Municipalitcit der
Liv. (O Stad Schiedam, acn Toonder., volgens.Placact'van de Pfo-
a y ft. vilioncclc Rc-prefcntantcn van het Volle van Holland, van den"
HZf 2i- 10- zen Fcbruarij i/pf<om weder te worden ingewislelc' voor
Rcccpisfen van de Provintic van Holland, volgens Publicatie
van deu I4cn Februarij 17pp. -l
i Schiedam den L.
Ak Secretaris.
?7PJ-
Een van de recepissen die Schiedam aan het begin van de Bataafse Republiek in
omloop bracht. De hoogste waarde was twintig guldens 'en tien stuivers. (Foto en
repro Arie Wapenaar)
Vervalsing
IwwIwPWIS
I
|Vi*
liSpi®:
1 HET VRIJE VOLK i
schiedam/vlaardingen
ZATERDAG 28 MAART 1987
VLAARDINGEN Twee ge
maskerde én gewapende jon
gemannen hebben gisteroch
tend het filiaal van de Rabo
bank aan de Van Hogendor-
plaan in Viaardingen overval
len. Zij zijn er met een onbe
kende hoeveelheid geld van
door gegaan. De vluchtauto
van het tweetal, een groene
BMW, is later door de politie
gevonden In de Dahlfastraat,
eveneens in Viaardingen.
Van de overvallers ontbreekt
vooralsnog eik spoor. Over een
goed signalement beschikt de
politie niet. Ten tijde van de
overval waren er vief perso
neelsleden in het oebouw en
twee klanten.
VLAARDINGEN In een laat
ste poging sloop van de histo
rische stadsherberg Het Zwar
te Paard aan de Kortedijk te
gen te houden, heeft de Histo
rische Vereniging Viaardingen
zich tot de Raad van State ge
wend. De vereniging vraagt de
Raad van State het sloopbe-
slult te schorsen en verder te
bepalen, dat pas gesloopt mag
worden wanneer de noodzaak
daarvan zonneklaar is. Dit is
volgens de vereniging pas het
geval als de plannen voor de
bebouwing van het Bulzenoat
definitief zijn.
In haar brief aan de Raad van
State laat de vereniging haar
pogingen de revue passeren,
die zij heeft ondernomen om
de gemeenteraad en het colle
ge van burgemeester en wet
houders tot andere gedachten
te brengen. Met de verwerping
van een initatief-voorstel van
de SP-fractie op 11 maart leek
het lot van de achttiende
eeuwse panden bezegeld.
Met haar jongste actie wil de
Historische Vereniging alsnog
proberen om de herberg te be
houden. Want, zoals zij in haar
brief schrijft: „Van de zijde der
voorstanders voor sloop zijn
geen steekhoudende argumen
ten vernomen." De vereniging
noemt het sloopbesluit in strijd
met eerder nota's van de ge
meente, waarin juist wordt ge
pleit voor behoud van karakte
ristieke panden.
VLAARDINGEN Wethouder
Ary Maarlevetd (sociaal-cultu
reel werk) heeft gisteren het
nieuwe kantoor van de Vereni
ging Administratieve Dienst
verlening (VAD) aan de Oost-
havenkade geopend. Het ser
vicebureau beschikt nu over
een behoorlijk kantoor voor
het verzorgen van de financiële
administratie van twaalf Vlaar-
dihgse weizijnsinstellingen.
Sinds 1976 was de VAD geves
tigd in een oud houten school
gebouw aan de Surinamesin-
gel.
Voorzitter Andrè Goossens van
de stichting VAD zei bij de
opening te verwachten, dat de
achterstand die is ontstaan bij
het verwerken van de financië
le gegevens, 'met een beetje
goeie wil' na de zomer zal zijn
weggewerkt. De achterstand
ontstond na twee automatise
ringsoperaties: de eerste in
1984'yia het Gemeentelijk Au-
iomatlserings Centrum (GAC)
en de tweede eind 1985, toen
het kantoor zich van het GAC
losmaakte en op een eigen
systeem overging.
De VAD beschikt in het voor
malige onderkomen van de
Galerle/artoteek over de bega
ne grond en een deel van de
eerste verdieping voor kantoor,
archiefruimte en vergaderzaal.
Jaarlijks gaat er zo'n vier mil
joen gulden om. Drie Vlaar-
dingse instellingen staan op de
wachtlijst om hun financiële
administratie bij het bureau
onder te brengen. Bij de VAD.
werken drie personeelsleden.
VLAARDINGEN- De jaar
lijkse paddentrek is begonnen.
Om de naar hun geboortesloot
trekkende padden en kikkers
te beschermen/zal gedurende
één maand de Holyweg tussen
16.30 en 08.00 uur voor auto
verkeer worden afgesloten. Hét
verkeer wordt .omgeleid vla
Abelendreef en Populieren-
dreef.
Autoverkeer dat van de Zuid-
buurtseweg en Watersportweg
gebruik maakt, loopt eveneens
een grote kans de trekkende
dieren tegen te komen. De
plantsoenendienst van de ge
meente Viaardingen verzoekt
automobilisten in verband hier
mee beide wegen in de avond
uren zo min mogelijk te gebrui
ken.
VLAARDINGEN Uit de een
denkooi aan de Broekpolder
weg zijn twee doortooppkool-
en, een kip en een paar laarzen
ontvreemd. De spullen werden
uit één van de gebouwen ge
haald, waarvan een raam werd
opengemaakt.
Uit een personenauto, die ge
parkeerd stond op het par
keerterrein aan de Londenweg,
zijn een autoradio en een zon
nebril ter waarde van 1300 gul
den ontvreemd. Eén van de
portierramen werd ingeslagen.
'Mensen kunnen
zoveel troost
putten uit een
mooi gedicht'
De volgende treedt aan. Ook
nu is Dineke's commentaar
kritisch, maar opbouwend:
„Niet te tragisch. Je deed 't
iets te tragisch vanavond. Niet
te ver zakken met jestem,
want dan wordt het echt te
zwaar. En die laatste regel
moet je met'heel veel liefde en
erbarmen zeggen. Wat is dit
toch een heerlijk gedicht om
bij je te houden, hmmmm!" Ze
sluit haar ogen en maakt be
wegingen en-geluiden alsof ze
iemand knuffelt. Hilariteit in
de groep.
Voor het derde achtereenvol
gende Jaar verzorgt' Dineke
Roodenburg uit Den Haag de
cursus voordrachtskunst van
het Vlaardings Centrum voor
het amateurtoneel. De leer
gang beslaat vijftien avonden
en wordt in november afge
rond met een slotavond in het
Visserijmuseum, waaropelk
van de deelnemers een stukje
zal declameren.
„Ik ga uit. van .een individu
ele aanpak, dus 'mensen kun
nen in principe op elke gewen
ste avond met de cursus begin
nen, dat is geen probleem,"
legt Dineke uit. „Een bepaalde
schoolopleiding of wat is niet
vereist, iedereen kan meedoen.
De deelnemers zoeken zelf tek
sten uit die hen aanspreken en
die ze willen voordragen.
Eventueel kan ik altijd helpen,
natuurlijk. Daarna gaan we
aan de slag.
In de voordrachtskunst moet
je eigenlijk alles met je stem
doen. Je moet er gevoelens in
kunnen leggen en je moet 'de
juiste accenten aanbrengen in
een tekst. Uiteraard moeten je
gezichtsuitdrukking en je hou
ding in overeenstemming zijn
met wat je zegt, en een enkel
ondersteunend gebaar mag
ook best, maar Je moet heel
erg oppassen dat je niet toneel
gaat spelen, want dat is beslist
niet de bedoeling. Je moet niet
over het podium gaan rennen.
Het komt er uiteindelijk op
aan dat de intentie van de
schrijver overkomt. Die moet
je overbrengen aan je publiek."
De huidige lichting cursisten
bestaat uit twaalf vrouwen, die
allemaal alminimaal vier
•jaar meedoen. Het ontbreken
vap het sterke geslacht ver-
bakst Dineke Roodenburg in
'het geheel niet. „Welnee," zegt
zij. „In de voordrachtskunst
gaat het erom gevoelens te to
nen. Mannen durven' 'zichzelf
nu eenmaal veel minder snel
bloot te geven, dat is bekend."
Op dit. moment is de groep
bezig met gedichten van groot
heden ais J.B. Charles. Ida
Gerhardt, Hans Warren, Nico-
laas Beets, Ellen Warmond en
Margreet van Hoorn, maar
ook met prozawerk van bij
voorbeeld Remco Campert. De
deelneemsters zijn stuk voor
stuk verslingerd aan poëzie,
aan het bezig zijn met taal.
„Ik heb altijd een stapel ge
dichtenbundels op het tafeltje
naast m'n stoel, en op m'n
nachtkastje ook, ik moet ze ge
woon in de buurt hebben," ver
telt mevrouw Neelemaat. „Ik
wil ook graag lezen waar jon-
ge mensen mee bezig zijn, over
welke problemen ze schrijven
in hun poëzie. Als er in mijn
kennissenkring iets gebeurt,
komt er heel vaak een gedicht
bij mij boven. Daar ben ik dan
de hele tijd mee bezig."
Een bijkomend voordeel van
de cursus is dat de deelneem
sters leren verlegenheid, te
overwinnen en dus makkelij
ker in het openbaar spreken.
Dineke Roodenburg: „Als je
weet, dat je je accenten goed
legt iri een zin, als je weet dat.
je in staat bent om ;wat over te'
brengen, spreek jé met .veel
meer zelfvertrouwen. Je vèr-
overt op die manier ais per
soon veel meer vrijheid in al je
contacten. Die steun in het da
gelijks leven is een belangrijke
winst, daar hécht ik eigenlijk
meer aan dan aan het goed
voordragen van andermans
teksten."
Dit aspect speelt voor één
van de cursisten, mevrouw
Klos, een duidelijke rol: „Ik
durf nu veel eerder voor mijn
mening uit te komen, ik heb
veel minder moeite dan vroe
ger om m'n zegje te doen. Ver
der beleef ik er veel plezier
aan. Je ziet die gedichten ge
woon groeien, dat vind ik zo
mooi. De eerste keer dat je het
hoort vind je het niet zó, maar
met wat oefening wordt het
prachtig."
Dineke kan het beamen: „Je
hoort het onmiddellijk, als ie
mand niet helemaal begrijpt
wat hij zegt. Je moet eigenlijk
pas met een gedicht komen,
als je er zelf klaar mee bent.
Dan pas kun je anderen duide
lijk maken wat het betekent.
Af en toe zeg ik ook: laat dit
nog even rusten, het-moet nog
groeien." 'kfj.
Voor mevrouw Martens is
het voordragen "iets heel per
soonlijks. „Gewoon helemaal
voor mezelf met taal bezig
zijn. Teksten die je zelf mooi
vindt, en die je liggen; aan an
deren laten horen. Op de slot
avond komen mensen' naar je
toe om je teksten te vragen,
dat vind ik zo fijn," zegt zij.
Mevrouw Kind vindt het
heerlijk om helemaal in haar
favoriete gedichten op te gaan:
„Ik voel me altijd een beetje
verheven als ik voordraag. Ik
probeer om een wat hoger ni
veau te halen, wat innerlijke
groei zeg maar. Het declame
ren spreekt me in ieder geval
erg aan."
De dames zijn het erover
eens dat de voordrachtskunst
je niet meer loslaat als je er
mee begint, het gaat deel uit
maken van je persoonlijk le
ven. Dineke daarover:„Ik her
inner mij nog levendig de tijd
dat mijn moeder pas overleden
was. Toen kon ik het gewoon
niet meer. Er zat geen gevoel
meer in."
De cursusleidster is goed te
spreken over haar pupillen. „Ik
vraag nooit teveel van ze,
maar ik probeer wel het maxi
mum eruit te halen, en dat is
natuurlijkvoor iedereen ver
schillend," licht ze toe. ,Jk
denk niet: 'Ach, 't zijn toch
maar amateurs, 't is al gauw
goed', ik blijf ze kritisch vol
gen. Ik doe het haast nooit
voor, want dan gaan ze'het na
doen. Ik probeer het los te pra
ten bij. zé,-het, aan te geven;
dan zeggen ze hét toch op hun;
'eigen manier:"®-
Dineke is zelf al meer dan 25
jaar met de voordrachtskunst
bezig. Ze volgde daarvoor een
opleiding aan de avondtoneel
school in Den Haag. Daarna
nam ze nog een aantal jaren
privéles en schoolde ze haar
stem door klassieke zang te
studeren. Tot haar grote spijt
wordt het vak in Nederland
nauwelijks beoefend, anders
dan in landen als Engeland,
Duitsland en Oostenrijk.
„In Groot-Brittannië wordt
het gewaardeerd, daar stelt
het wat voor, maar ons land Is
nu eenmaal veel minder cul-
tuur-mlnded. Ook grote namen
als Paul Huf, Max Croiset, Nel
Oosthout, Hélène Oosthoek,
van wie ik het vak geleerd heb,
en Henk van Ulsen hebben hier
nooit volle zalen getrokken. En
dat terwijl het vak toch zoveel
te bieden heeft.
Wat is er mooier dan te mer
ken dat je mensen bereikt hebt
met een voordracht, dat het
iets bijze losmaakt. Mensen
kunnen zoveel troost putten uit
een mooi gedicht. Het is toch
fantastisch,om bij je publiek
iets in werking te zetten waar
ze wat aan hebben? Met kerst
heb ik in Den Haag een ver
haal voorgedragen dat speelde
in een Jappenkamp. Na afloop
kreeg ik zoVeel"positieve reac-
ties: mensen vertelden me dat
hun oorlogsverleden op een po-
sitieve manier bovenkwam,
dat ze voelden dat er hoop ge-
boden werd. Op zo'n moment
voel je je klein worden. Dan
ben je alleen maar heel erg
dankbaar." I
De cursus wordt om de veer-
tien dagen gegeven in het Hol- j
landla-gebouw, Oosthavenkade
42, aanvang 20.00 uur. Belang
stellenden kunnen contact op
nemen met de afdeling Cultu-
rele Zaken van de gemeente
Viaardingen, telefoon 4355888,
toestel 174.
fife;
ï<éi
j)
(Van een onzer
verslaggeefsters)
SCHIEDAM „Het gros
van de bevolking begreep niet
dat je kon betalen met iets
dat geen intrinsieke waarde
had. Papiergeld was tot dan
toe een vrijwel onbekend ver
schijnsel in de Nederlanden."
Nico Arekesteln, een Delftse
arts en een hartstochtelijk
muntenverzamelaar, ontdekte
enkele jaren geleden dat aan
'het begin van de Bataafse Re
publiek (1795-1806) verschil
lende steden voor het eerst
papiergeld uitgaven. Schie
dam is een van de'weinige
steden die nog over grote aan
tallen van dit stadspapiergeld
beschikken.
Toen de'Franse Revolutio
naire legers met hun leus 'ü-
berté, egalité et fraternité' in
1795 de Nederlanden kwamen
bevrijden van het 'juk van de
stadhouder' zo zagen de re
volutionaire broeders het
brachten zij veel veranderin
gen met zich mee. Zo introdu
ceerden zij in de Dage Landen
Het Rijksmuseum, Rijksar
chief en de militaire dienst
plicht. Daarnaast confron
teerden zij het koopliedenvolk
met. een niéuw betaalmiddeL*
het papiergeld.
■i' De nooddruftige Franse
troepen kregen hun soldij uit
betaald in assignaten, obliga-
tiés uitgegeven door de Fran
se staat. Arkestein: „Bij aan
komst in>dé Noordelijke Ne
derlanden; in januari - hadden
ze geen broek meer aan hun
sj.'gaten geen schoenen méér
- om op' te lópen. Om de Franse
v;'militairen de mogelijkheid te
'biedendemeest c noodzakelij
ke; levensbehoeften te kopen,
mócht dit, papiergeld ónder
bepaalde> 'omstandighédèn
•Moor. winkeliers én herber-
•fgiérswordenaungenomen.'V;
té~Eén'; provisionele:; volksver-
tegenwoordiging in Den
Haag, opgericht onder in
vloed van de Franse verlichte
tijdgeest, besloot hiertoe in
afwachting van Nederlandse
emissies die zouden worden
uitgegevenom de soldaten te
betalen. Uit angst dat de
Fransenons land zouden
leegkopen met de aan sterke
devaluatie onderhevige asslg-'.
naten, werd het gebruik ervan
aan strikte voorwaarden ge
bonden.
.„Alles moest worden gere
gistreerd," vertelt Arkestein.
„Wat er werd gekocht, door
wie, bijwie en voor .welk be
drag. Daarnaast mochten .'de-
winkeliers de Fransen alleen
maar in eerste levensbehoe-
ten voorzien. Zo kon een cava
lerist wel zijn zadel laten ma
ken, maar geen. nieuw paard
kopen."
In Schiedam, destijds een
stad van enkele honderden
hulzen, werden 1200 infante
risten en 600 man cavalerie
ingekwartierd. De winkeliers
ter plaatse brachten de assig
naten' die zij hadden aangeno
men naar het Groenweegje
waar een comité voor Finan-
ciën zorgde voor uitbetaling
in klinkende munt. Dit alles
zorgde voor veel administra
tief werk, zowel voor de bur
gers als voor het stadsbe
stuur. Op proviciaal niveau
werd er intussen koortsachtig
gewerkt aan de uitgifte van
een onvervalsbare Nederland
se emissie. In afwachting
hierop besloten verschillende
steden alvast over te gaan op
de uitgifte van stadspapier
geld, recepissen genaamd; om
het Ingewikkelde betaalsys
teem met deassignaten te
vereenvoudigen.
In Schiedam gebeurde dit
vanaf 21 maart. Het stadspa
piergeld ging in eerste instan-
l:r Fata.
'iKnnffcht J'rjbeicl.
liet Etrjle Ja.tr J.
tie alleen naar de Franse mi
litairen. Maar integenstelling
tot de assignaten mochten de
recepissen ook door de bur
gers gebruikt worden voor on
derlinge betalingen. Het was,
de burgers alleen niet toege
staan oude schulden met dit
papiergeld te vereffenen. Na
weer een paar weken kwam'
uiteindelijk het provinciaal
papiergeld óp de markt.
Arkestein: „Dit had zo lang;
geduurd om dat de drukker
Johan. Enschede in Haarlem
- dezelfde drukkerij van ons
huidige papiergeld een sys
teem had bedacht om de rece
pissen overvalsbaar te ma
ken, namelijk een grote ver-
schljdenheid in het lettertype
waarmee de recepis werd ge
drukt."
„Een overbodige luxe was
dat niet," vertelt Arkestein
verder. „De Franse assigna
ten werden namelijk op grote
schaal vervalst. Bij een eer-
'ste controle in Schiedam door
de verificateur -Baudeloot,
legde deze beslag op een hoé-'
veelheid valse assignaten;
goed voor een bedrag van
54.000 gulden. En dat was veel
in die tijd..De vervalsers "wa
ren alleen niet zo slim ge
weest. Ze hadden alle biljet
ten hetzelfde nummer
gegeven. "Het Franse papier
geld dat werd vervangen door
de Nederlandse recepissen
ging van de steden waar het
was ingeleverdnaar Den
Haag; waar de provisinele
volksvertegenwoordigers ze
telden. De heren die zich hier
met financiën bezig hielden
waren aanvankelijk van plan
de assignaten weer in Parijs
om te wisselen in goud of zil
ver. Maar helaas, -dat ging
niet op; „Hét Eranse papier
geld was intussen waardeloos
geworden. De Franse burgers
achtten het geld veel minder
waard dan het muntgeld met
intrinsieke waarde. Het goud
en zilver hielden ze het liefst
in hun- zak terwijl ze het pa
pier zo snel mogelijk uitgaf
ven. De omloopsnelheid van
het geld nam toe met als ge
volg Inflatie. De staat drukte
als reactie hierop steeds meer
assignaten die hierdoor sterk
in waarde verminderden. Het
was een heilloos gedoe."
Het 'gedoe' met het papier
geld tijdens het 'eerste jaar
van de Bataafsche Vryheid';
heeft maar een paar maan
den geduurd, om precies te.'
zijn van 21 maart tot 1 augus-
tus. Met ingang van die da-;
turn kwamen de Franse troe
pen in dienst van de Bataafse
Rupuhliek en werdén contant,
metharde munt uitbetaald.
Het papiergeld werd van de
markt genomen. Volgens Ar-;
kestein hebbén de burgers het
gelag moeten betalen voor al
die 'wisseltrucken' met geld.
„In mei van dat jaar werd de
bevolking gedwongen hun
gouden en-zilveren bezittin
gen in te leveren. De regering
sloeg er munten uit en ge
bruikte het onder meer na 1
augustus om soldij te betalen
aan de voormalige Franse
troepen.".„Het is een geluk
dat er in Schiedam nog zoveel
van die recepissen en assig
naten bewaard zijn gebleven.
In Rotterdam en Maassluis
bijvoorbeeld Is het papiergeld
dat in handen van de municl-
palitelten van de stad was,
vernietigd nadat het uit de
roulatie was genomen- Het is
echter waarschijnlijk dat de
inwoners van deze steden des
tijds niet al het papiergeld bij
het stadsbestuur hebben inge
wisseld. Exemplaren van dit
stadspapiergeld zouden dan
nog- kunnen bestaan en mo
menteel in privé bezit zijn."
