Technici leggen
laatste hand aan
plan waterkering
m
«gr
KEUZE 1 - Geen stuw
KEUZE 2
Stuw in de
Nieuwe Waterweg
mm
Siil&S?
wmm<:
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 198
PAGINA 1
'liii
liiiiS
i.
II
lig»
SSiliiiM
Als Deltawerk verbeterd
Als Deltawerk in uitvoering of voorbereiding
^^^^^Noodzakelijke extra verhogingen
Geen noviteit
Rotterdam
f', ï-j
f
'Dordrecht
Programma
Schatting
Geheim
500 Miljoen
—sa
Komt'ie er wél> of Jcomt'
ie er niet, de stormvloed
kering in de Nieuwe Wa
terweg. Minister drs N,
Smit-Kroes (Verkeer en
V Waterstaat) moet daar
over, als 't even kan nog
voor bet 'einde van dit
jaar, een beslissing ne
men. Volgens de jongste
plannen krijgt zij over
zo'n stormvloedkering
begin december van één
I* van haar belangrijkste
adviescolleges, de Raad
van de Waterstaat, goe
de raad.
Het ligt voor de hand
dat de keuze voor de
bouw van een storm
vloedkering vooral en
zelfs meer dan vooral
zal zijn ingegeven door
een door ambtenaren
geliefkoosd kostenplaat
je. De centen dus.
De bouw van zo'n water
kering ergens tussen
Hoek van Holland en
Maassluis is immers
niet een kwestie van
'geen keuze'. In het ka
der van de Deltawet zijn
vanaf 1956 tal van wa
terkeringen (duinen,
dammen en dijken) ver-
sterkt, verzwaard, ver
hoogd en/of verbeterd.
Een ramp ais op i fe-
bruari 1953 mag niet
meer gebeuren.
Voor, dat verbeteren van
de waterkeringen; is een
programma opgesteld.
De gemakkelijke en
goedkope projecten
voorin, de moeilijke en
vooral dure aan het
eind. Dat eind van het
programma is al een
poosje in zicht. Net als
de schier ohoverkomen-
- lijke problemen.
Want, als dijken hbgér
moeten worden, dan
worden ze ook breder.
En als er op die dijk dan
huisjes staand juist, dan
moeten die „weg. Daar is
wel wat op gevonden
technische ingrepen vol
gens zogeheten uitge-
kiend ontwerp--Timaar
die oplossingen zijn
- vaak miljoenen guldens
duurder.
Daarbij komt dat het
dijkversterkingspro
gramma is gebaseerd op
te verwachten maxima
le hoogwaterstanden, zo
als die jaren geleden
zijn-berekend. Door tal
van oorzaken kloppen
tó: die cijfers nu niet meer,
r zo hebben deskundigen
een paar jaar geleden
berekend. En dus kwa
men er nieuwe zogehe
ten maatgevende hoog
waterstanden, met nieu
we minimale dijkhoog-
ten bij maximale hoog
waterstanden. De ver
schillen zijn zo groot dat
bepaalde stukken dijk
die al waren verbeterd,
in het kader van de Del
tawet nogmaals moeten
worden verhoogd.
De hoogte van de kosten
die daaraan zijn verbon
den plus de kosten voor
die uitgekiende ontwer
pen voor de 'probleem-
dijken', leidde er toe te
vragen om herbezinning
op een oud plan: een
stormvloedkering in de
Nieuwe Waterweg.
Uit angst voor eenzelfde "V
financieel debacle als
bij de Oosterschelde-
dam, wilde minister
■ff. Smit-Kroes daar niet
aan. Niet direct tenmin-
ste. Prompt organiseer-
4 de een aantal water-
schappen die wel
graag dijken verhogen
maar niet in probleem
gebieden - een uitstap
je voor de leden van de
vaste Kamercommissie
voor Verkeer en Water-
-staat. Dat werkte! Op de
achterbank van de auto-
bus die het gezelschap
over de bedreigde dijken
voerde, werd tijdens de
terugreis met Hollandse
1 i 'voortvarendheid een
'Kamerbrede' motie in
elkaar gezet, waarin de
minister om zo'n onder
zoek zou worden ver
zocht.
De tam-tair. binnen het
ministerie bleek echter
nog effectiever. Aan het
einde van de
- vrljdagmiddag-voor-de-
maandag-waarop-de-
motie-zou-worden-inge-
diendliet Smit-Kroes de
telexen ratelen: er was
opdracht gegeven de
jmogèUjkheden van een
storm vloedkering in de
Nieuwe Waterweg te on-
(ÊSMM. derzoeken.
Het gemaal
Westland aan
het einde van
het Oranjeka
naal bij de
Nieuwe Wa
terweg: de
meest gunsti
ge plaats voor
de storm
vloedkering?
(Foto Niels
van der Hoe
ven) ir
Stuw Waterweg
moet beloftes van
minister inlossen
Door ALEXANDER BAKKER
Knappe: kóppen leggen
dezer dagen de laatste
hand aan wéér een
fraai staaltje" Hol
lands glorie. Zo'n beetje de he
le wereld klapte vorig jaar nog
de handen bijkans blauw toen
koningin Beatrix de Ooster-
scheldedam in gebruik stelde.
Dat hadden die Hollanders 'em
maar weer gelapt.
Die strijd van de Hollanders
tegen het water duurt voort, zo
blijkt maar weer. De verf van
de Oosterscheldedam is nog
maar nauwelijks droog of het
volgende staaltje van vakman
schap staat (misschien) al
weer op stapel: een beweegba
re stuw moet het achterland
van de waterweg naar 's we
relds belangrijkste haven be
schermen tegen extreem hoog
water.
'n Peuleschil, moet een leek
denken, want wie een tien kilo
meter brede zeearm als de
Oosterschelde kan afsluiten,
dicht in een handomdraai een
paar honderd meter brede ri
vier. Niet dan?
Niets is minder waar. Een
haven als die van Rotterdam
moet een open verbinding heb
ben met zee. De Nieuwe Water
weg moet ongeveer zo breed
blijven als hij nu is. heeft Rot
terdamse Havenbedrijf terecht
gesteld. Hetzelfde geldt voor
het verzoek om een ongelimi
teerde doorvaarthoogte.
Voer voor techneuten. Brug
gen en dammen bouwen is nog
altijd een mooi vak. Aanne
mers hebben in een vijftal
combinaties de handen ineen
geslagen, naar verluidt zijn
zelfs Belgische en Westduitse
constructeurs aan de slag ge
gaan. Aan het einde van deze
maand moeten de ontwerpen
voor een stormvloedkering in
de Nieuwe Waterweg zijn inge
leverd bij de Commissie Studie
Stormvloedkering Waterweg.
Twee weken daarna zullen die'
plannen bekend worden ge
maakt
Zo'n stormvloedkering in de
Nieuwe Waterweg is geen no
viteit, op papier tenminste
niet. In oktober 1954 werd door
de toenmalige minister Algera
(Verkeer en Waterstaat) de
Commissie Stormvloedkering
Rotterdamse Waterweg inge
steld. Die commissie moest de
technische en nautische vraag
stukken van de bouw en het
opereren van een dergelijke
waterkering onderzoeken.
Nog geen jaar later, in ja
nuari 1955, lag er al een, zij het
zeer globaal, plan op tafel voor
een stuw ter hoogte van Maas
sluis (bij kilometerraai 1021).
Het plan was eigenlijk niets
meer dan een suggestie, maar
toonde toch aan dat een storm
vloedkering mogelijk is.
Een duidelijker en meer ge-
H 3 3Q
Tekening boven: De meeste hoofdwaterkeringen in het benedenri
vierengebied zijn al op Deltahoogte gebracht. De laatste, moeilijke
en (dus) kostbare stukken dijk maken het de moeite waard de
bouw van een stormvloedkering te overwegen. Komt de stuw er
niet, dan moeten grote stukken reeds opgehoogde dijk extra worden
verstevigd.
Tekening links: Als de stormstuw er komt, dan komt de kering tus
sen Hoek van Holland en Maassluis. Mogelijk is dan ook de bouw
van een stormstuw in het Hartelkanaal noodzakelijk. (Illustraties
Ben Ellenbroek)
df'.ailleerd ontwerp werd in
november 1956 gepresenteerd
door ir J.P. Josephus Jitta: de
draaiklapdeur. Dit is een drij
vend driehoekig vakwerk, dat
via een vertikale as in de ri
vier wordt gedraaid door lok-
omotieven en een duwpers. De
contractie steunt op landhoofd-
en en kan door de inlaat van
water worden neergeklapt op
een drempel. In rast ligt de
constructie langs de oever van
de Waterweg afgemeerd.
De geachte commissie kon
echter niet tot een eenslulden-
de conclusie komen. Vlak voor
dat die commissie in maart
1970 wordt opgedoekt, plaatst
zij nog we! enkele opmerking
en en worden randvoorwaar
den nog eens - aangescherpt.
Duidelijk moet zijn, zo stelt de
commissie, dat een storm
vloedkering In de Nieuwe Wa
terweg alleen in uitzonderlijke
gevallen wordt gesloten, hin
der welke dan ook voor
de scheepvaart moet worden
uitgesloten. De kering mag ook
niet te dicht bij de monding
van de Waterweg worden ge
bouwd. Aankomende schepen
moeten immers bij een geslo
ten kering nog tijdig kunnen
stoppen. En, zo stelde de com
missie op de valreep, opening
en sluiting van de kering moet
onder alle omstandigheden on
feilbaar kunnen worden uitge
voerd, oefeningen moeten mo
gelijk zijn en er mogen geen
risico's zijn van scheepvaarts
tremming door de kering bij
sabotage of oorlogshandelin
gen.
Begin dit jaar is opnieuw een
commissie aan,hqt,werk gezet
met de opdracht de mogelijk
heden voor zo'n stormvloedke
ring te bekijken. De uitgangs
punten zijn ditmaal echter an
ders dan die van de commissie
die in 1952 in het leven werd
geroepen. Natuurlijk moet een
stormvloedkering nog steeds
het achterland beschermen te
gen het wassende water. Maar
de kering in de Nieuwe Water
weg moet toch vooral een
goedkopere oplossing zijn dan
het verhogen van de dijken én
•op z'n minst dezelfde veilig
heid bieden dan als wordt ge
kozen voor het doorgaan met
het huidige dijkversterkings
programma.
Voor alle duidelijkheid: dat
programma voorziet in die
veiligheid. Dat moet, want dat
staat in de 1956 van kracht ge
worden Deltawet. Vóór 1990
dienen, volgens het regeerak
koord van het kabinet Lubbers
II, de (hoofd-) waterkeringen
die onder invloed staan van
getijdebewegingen op Delta
hoogte te zijn gebracht. Op en
kele (grote) knelpunten na zal
dat-.wel lukken, maar het zijn
juist die knelpunten die het 'de
moeite waard' maken nog eens
te kijken naar de mogelijke
bouw van een stormvloedke
ring.
Tot begin dit jaar ls in het
kader van die Deltawet voor
het benedenrivieren-gebied
het gebied tussen Hoek van
Holland on Sliedrecht drie-
tot vierhonderd miljoen gulden
voor dijkversterkingen uitge
geven. Door de nieuwe maat
gevende waterstanden moeten
enkele al verstevigde dijkvak
ken opnieuw worden verhoojjd.
Bijvoorbeeld sommige dijken
op 'het eiland van Usselmonde
en de dijken langs de rechter
Maasoever tussen Schiedam
en Leküerkerk. Die extra ver
hoging plus de nog uit te voe
ren 'normale'versterkings-
werkzaamheden kosten naar
schatting 600 miljoen tot één
miljard gulden!
Naar schatting, omdat na
tuurlijk op dit moment nie
mand kan zeggen hoeveel het
nog eens verhogen met een
halve meter van om een
voorbeeld te noemen het
Marconiplein, de Westzeedijk
met de Parksluizen en Maas
boulevard in Rotterdam gaat
kosten. Als de kosten van zo'n
ingreep inclusief schadever
goedingen en gevolgen voor
bestaande bebouwing en infra
structuur al vooraf kunnen
worden becijferd.
Nog een voorbeeld: de Voor
straat in Dordrecht, een dijk
dwars door de historische bin
nenstad, bebouwd en met de
functie van winkelhart. Opho
gen anders dan met een meter
hoge betonnen muur dwars
door de straat kan niet. Een
technische oplossing met. me
chanische schuiven in de
straat is onbetaalbaar, omdat
het in theorie wel, maar ,'n de
praktijk nauwelijks uitvoer
baar is.
Maar dat is niet alles. Zoals
twee jaar geleden de bereken
de maximale hoogwaterstan
den werden bijgesteld, zo zal
over ongeveer vijftig jaar
weer. zo'n bijstelling plaatsvin
den. Dan moeten de meeste
dijken wellicht wéér extra
worden verhoogd. En dat kost
zeker vele honderden miljoe
nen guldens.
Al die uitgaven zouden met
de bouw van een stormvloed
kering niet nodig zijn, zo is
tenmiste de verwachting. Als
bijkomend voordeel geldt dat
overlast gevende ingrijpende
maatregelen, zoals voor de
Dordtse Voorstraat en verho
ging van de Rotterdamse dij
ken, niet meer nodig zijn.
Hoe de stormvloedkering in
de 'Nieuwe Waterweg er zou
kunnen uitzien is nog onduide
lijk. De knappe koppen van de
vijf aannemerscombinaties die
zich voor het project hebben
gemeld, hullen zich in stilzwij
gen. De plannen zijn (nog) top
geheim. Uit angst dat een an
dere dan de nu 'vechtende hon
den' er met het been vandoor
gaat, worden geen nadere me
dedelingen gedaan. Het gaat
hier immers om een project
van miljoenen guldens en
werkgelegenheid voor vele
mensen.
Een plan dat lijkt op het ou
de plan van ir Josephus Jitta
(de draaiklapdeur) zal met en
kele aanpassingen niet onder
meer van tafel worden ge
veegd. Meer kans maakt, vol
gens ingewijden, vanwege de
betrekkelijk simpele uitvoe
ring het plan voor een kering
van afzinkbare pontons. Die
pontons zullen worden afge
meerd ln een speciaal haventje
en slechts 'in geval van nood'
op een speciale drempel in de
Waterweg worden gevaren en
afgezonken.
Dan is er ook nog de moge
lijkheid van een roldeur-con
structie. Over een drempel op
de rivierbodem wordt in voor
komende gevallen zo'n deur op
z'n plaats gerold.
Kans maakt ook een con
structie als de stormvloedke
ring in de Thames bij Londen.
Deze Thamesbarrier is een
klepconstructie op de bodem
van de rivier, die wanneer no
dig wordt opgeklapt. Onder lei
ding van een Nederlandse pro
fessor wordt op dit moment in
Venetië gewe-kt aan eenzelfde
constructie.
Plannen voor een vaste
stormvloedkering, zoals die
over de Hollandsche IJssel bij
Krimpen aan den IJssel, na
ken geen kans. Dergelijke con
structies zijn een te grote be
lemmering van da scheep
vaart.
De kosten van een storm
vloedkering in de Nieuwe Wa
terweg werden begin dit jaar
geschat op ongeveer vijfhon
derd miljoen, gulden, globaal
de helft van het bedrag dat
nog moet worden uitgegeven
voor de versterking van de dij
ken. Of het bij die vijfhonderd
miljoen gulden zal blijven, is
maar zeer de vraag. De laatste
berichten duidden er op dat de
kosten van een kering en volle
dige uitvoering van het dijk
versterkingsprogramma el
kaar niet veel zullen ontlopen.
Op dat moment zal bij het
maken van een keuze de moge
lijk snellere bouw van een
stormvloedkering van door
slaggevende betekenis zijn.
Minister Smit-Kroes heeft zich
te houden aan het regeerak
koord (vóór 1990 voldoende
veiligheid in het gebied dat on
der invloed staat van de zee).
Die datum wordt niet ge
haald en dus:' ho -rder de
minister die veiligheid wél kan
bieden, hoe liever het haar is.
Wordt de aansleg van zo'n
stormstuw nu veel duurder
dan de uitvoering van het nu
bekende dijkversterkingspro
gramma, dan mag de Tweede
Kamer kiezen.
Over de plaats waar een
eventuele stormvloedkering in
de Nieuwe Waterweg moet ko
men is wel rreer duidelijkheid.
De plannenmakers is opdracht
te geven 'hun' stuw te situeren
tussen kilometerraai 1022 en
raai 1028, ofwel het gebied tus
sen Maassluis-west en Hoek
van Holland.
Daar dienen de plannenma
kers wel rekening te houden
met de door ontgronding ont
stane plassen ten westen van
Maassluis, de qua natuur
waardevolle polders Korte
Bonnen en Lage Bonnen ten
zuiden van het Staelduinse
Bos, een kolonie van de oever
zwaluw aan de zuidzijde van
de landtong bij Rozenburg (ki
lometerraai 1024) en de ligging
van kabels, leidingen en lo-
zingspunten.
Naar verluidt is inmiddels
gebleken dat, juist vanwege
die kabels en leidingen, de
plassen en de oeverzwaluwen,
de directe omgeving van ge
maal Westland aan het einde
van het Oranjekanaal bij
Maasdijk een goede kans
maakt.
Met de mogelijke aanleg van
een stormvloedkering in dc
Nieuwe Waterweg is het ver
haal nog niet afgelopen. Vanaf
de kust tot aan de stuw zullen
enkele dijken moeten worden
versterkt. Bekeken wordt nog
of in het Hartelkanaal (meest
waarschijnlijke plaats: ten zui
den van de Seinehaven) ook
nog een stormstuw moet ko
men. f'.
