Leven van eeuwen blootgelegd
bij Grote Kerk in Vlaardingen
m
Gemeentevoorlichting pas twintig jaar in zwang
COURANT.
t
Het Vrije Volk SCHIEDAM
Van Bochove in naar
Geschieden s vliegveld Waalhaven vastgelegd in boek
Lof voor papiersubsidie
KUNST TE KIJK
m
Jï*
Archeologen laten kijkers toe voor ze verder graven naar resten van vroege middeleeuwen
mm
Fonds voor
experimenten
Harmonie Wilton
geeft concert
in Trefpunt
ws
PAGINA 4
ZATERDAG 30 JUN11990
s- Door Annet van Aarsen
VLAARDINGEN De leden
ï;-\van de archeologische vereniging
Helinium graven dagelijks in een
f -* ,meters diepe put op het terein van
ff de oude fonotheek aan de Hoog
te straat. De op het oog modderige
I' .bodem van de put blijkt tal van
n bijzondere resten uit vroegere tij-
ftftden te herbergen,
ft; Momenteel wroeten de {ama-
|ft teur-)archeologen in een laag uit
ft- de elfde eeuw, het tiende niveau
ft dat ze, gedurende de drie maanden
ff -dat ze nu al bezig zijn, tegenkwa-
men. Om de nieuwsgierigheid van
i-de Vlaardingse bevolking te bevre-
digen, organiseert Helinium mor-
I jgen een open dag. Van 12.00 tot
I -16.00 uur kan het publiek zondag
jn en om de opgravingsput de naar
4. boven gehaalde voorwerpen en an-
- dere bewoningssporen bezichtigen.
Het terrein bleef tot nu toe ech
ter hermetisch afgesloten. „Het is
'zo precies werk dat we tijdens de
f opgravingen eigenlijk geen ondes-
kundigen kunnen gebruiken," zegt
Jeroen ter Brugge, die buiten de
f?* put de vondsten registreert en uit
tekent op de plattegrond. De men-
sen in de put schrapen met een
I -schep voorzichtig laagje voor laag-
i je van de bodem.
t De leek zou die kleine ver io~
ging in de bodem gewoon defini
ëren als een stukje steen, maar de
gravers zien er direct een echte
elfde-eeuwse leren schoenzool, on
geveer maatje 43, in. Voorzichtig
worden de contouren van de zool
blootgelegd. Vervolgens graven de
archeologen het voorwerp met de
grootste zorg uit.
Eenmaal uit de kuil wordt de
zool in karton en plastic opgebor
gen en voorzien van een etiket.
„We kunnen zoiets niet te lang
aan de open lucht blootstellen,"
verklaart Jeroen de omzichtige
werkwijze. „Dan zou ze in een
mum van tijd uit elkaar vallen."
Hij is zichtbaar tevreden met de
vondst. Bij zijn weten is er alleen
in Dordrecht en in Deventer en
misschien in Alkmaar schoeisel
uit deze periode opgegraven.
Helinium conserveert de zool,
net als alle andere leren voorwer
pen, zelf. Houten resten worden
naar het labaratorium gebracht.
Hetzelfde geldt voor zaadmonsters,
niet direct om het te conserveren,
maar om te kijken wat de mensen
uit de betreffende eeuw consu
meerden. Scherven worden netjes
schoongewassen, gesorteerd en zo
mogelijk aan elkaar geplakt.
Dat de opgraving tot nu toe zo
veel vruchten afwerpt, komt door
dat de bouwput zich precies in de
terp bevindt waar ook de Grote
Kerk op staat. Deze terp werd in
de loop der jaren telkens opge
hoopt met huishoudelijk afval. Liet
pa een kannetje vallen dan kwam
dat dat huiten op de grote hoop te
recht. De leden van Helinium heb
ben echter ook niet-kapotte voor
werpen naar boven gehaald. Eén
van de pronkstukken is een mooie
benen kam.
Het gaat de archeologen overi
gens niet alleen om de afvalresten.
In de put hebben ze funderingen
uit verschillende perioden aange
troffen. Vanaf de zestiende eeuw
tot heden zijn dat stenen muren.
In de diepe put prijken momenteel
echter een paar houten palen, fun-
deringsresten van een woning uit
de elfde eeuw. Door de palen op
kaart uit te tekenen, hopen de ar
cheologen de precieze ligging van
de woningen te ontdekken.
Terwijl Rotterdam in de elfde
eeuw nauwelijks een rol van bete
kenis speelde, was het toenmalige
'Vlaardingen' op de terp één van
de belangrijkste 'steden' van het
graafschap Holland. „We hebben
kunnen aantonen dat de nederzet
ting als één van de hoofdsteden
van deze streek heeft gefungeerd,"
aldus Jeroen ter Brugge.
De wijze van werken in de
bouwput aan de Hoogstraat is re
delijk uniek te noemen. De meeste
opgravingen in Nederland worden
net als bij de spoortunnel in Rot
terdam machinaal gedaan. „Door
geld- en tijdgebrek neemt men dan
genoegen met het onderzoeken van
de lagen, zoals ze in de wand van
de put te zien zijn," verklaart Je
roen.
„Als men dan aankomt op het
interessantste niveau, meestal het
oudste, wordt pas overgegaan op
graven met de hand. Wij hebben
hier de mogelijkheid om een zo
volledig mogelijk beeld van alle
perioden te krijgen en dat is rede
lijk uniek," vervolgt hij. Het gaat
hem en de rest van Helinium niet
om de vondsten op zich maar om
de structuur. De vondsten maken
daar deel van uit.
Het naar boven gebrachte mate
riaal, onder andere 'kilo's en ki
lo's' scherven, zal nadat het pro
ject is afgesloten, worden tentoon
gesteld. De werkzaamheden in de
put zijn echter nog niet ten einde.
Helinium hoopt zoveel tijd te heb
ben dat nog twee meter dieper kan
worden gegraven. De vereniging
vermoedt daar resten uit de vroege
middeleeuwen (zevende eeuw) te
vinden.
Door Rein Wolters
Vliegveld Waalhaven. Bij vooral
oudere Rotterdammers roept dat
herinneringen op. Daar immers
'vonden op 10 mei 1940 de eerste
gevechten in Nederland van de
Tweede Wereldoorlog plaats. Voor
Waalhaven werd het de onder
gang. Ouder dan twintig jaar
mocht Europa's eerste burgervlieg
veld niet worden. In de lucht-
vaartgeschiedenïs heeft Waalha
ven een belangrijke en interessan
te rol gespeeld.
De auteur J.L. Arense heeft het
ontstaan en de ondergang van de
luchthaven Waalhaven op een
boeiende wijze beschreven in het
gisteren uitgebrachte en rijk geïl
lustreerde boek 'Waalhaven 1920
-1940'. Arense was van 1934 tot
1 1940 in dienst van de KLM werk
zaam op Waalhaven. Na de Twee
de Wereldoorlog was hij 16 jaar
verbonden aan de dienst perso
neelszaken van de KLM. Daarna,
tot aam -zijn persioen,- was hij
waarnemend ."hoofd van de afde
ling vogelvluchtfotografie van
KLM-Aerocarto.
Waalhaven had bij de aanleg in
1920 nauwelijks concurrentie. Alle
andere vliegvelden in Europa had
den een militair karakter en bo
den nauwelijks enige accommoda
tie aan het passagiersvervoer.
.Praktisch alle vooroorlogse extra
vluchten van de KLM, zoals die
,naar Oost- en West-Indië zijn op
..Waalhaven in technische zin voor
bereid. Ook de roemruchte üiver
en de Snip werden op Waalhaven
gereed gemaakt voor hun histori
sche vluchten. De burgerluchtfoto
grafie en de sportvliegerij zijn op
Waalhaven groot geworden. De
..technische dienst van de KLM is
-.-.eveneens op het voormalige Rot-
'tèrdamse vliegveld tot ontwikke-
.ling gekomen.
i Het bekende luchtschip Graf
-"Zeppelin deed Waalhaven op drie
Aran haar vaarten aan. In de mei-
Met loeiende sirene liet een ME-busje van de Schiedamse politie gisteren aan het Hermuspad in Woud-
hoek de buren opschrikken van de familie Van Bochove. Het was echter een grap. De bij de gemeente
met VUT vertrekkende voorlichtingsambtenaar Bas van Bochove werd met vrouw en kinderen opgehaald
voor een afscheidsreceptie in het Stadskantoor. Ook daar klonk de sirene bij aankomst. Op die receptie,
met op Bas' verzoek nadrukkelijk alleen burgemeester Reinier Scheeres als spreker, ontving Van Bochove
de eremedaille in goud behorend bij de Orde van Oranje Nassau. De aanvraag hiervoor was door collega-
voorlichters en journalisten ingediend uit dankbaarheid voor de prettige samenwerking, die zij jaren met
de oud-journalist hebben gehad. By de overhandiging waarschuwde de burgemeester uitgevers voor ver
schraling van de journalistiek door inkrimping van budgetten en uitgaven en een persoonlijk woord van
dank ging naar Bas van Bochove voor zijn voortdurende souflering van Scheeres bij bezoeken. „Ik ga niet
bij myn vertrek zeggen wat ik vind dat er fout is. Ik praat dus niet over de secretariestructuur of de ka-
mertjescultus," zei de vertrekkende ambtenaar aansluitend. Een dankwoord had hij voor „alle ambtena
ren die tevergeefs hebben getracht een ambtenaar van me te maken en hun collega's die bij voorbaat het
nut er niet van in zagen". Aansluitend kwamen honderden hem en zijn vrouw de hand schudden.
SCHIEDAM De PvdA is
huiverig geworden van de fi
nanciële tegenvallers vanener
gie-experimenten en wil daar
om een fonds instellen waar
uit eventuele financiële strop
pen kunnen worden betaald.
De gemeente moet bijvoor
beeld behoorlijk in de buidel
tasten voor het betalen van
aanpassende werkzaamheden
in het energetische woning
complex aan de Stations
straat. Dat geldt evenzeer
voor de klimatologische situa
tie in de openbare basisschool
Het Startblok. Wethouder Aad
Wiegman vindt het instellen
van een risicofonds voorals
nog voorbarig. Hij vindt het
niet onredelijk dat het rende
ren van experimenten iets
langer duurt dan verwacht.
SCHIEDAM Het instellen
van een gemeentelijke bijdrage
voor het ophalen van oud papier is
in de raadscommissie voor Finan
ciën met instemming ontvangen.
„Zo'n bijdrage is een goede zaak,"
verwoordde de FvdA'er Cor Huij-
ken. „Hierdoor blijft het aan de
basis gescheiden inzamelen van
deze afvalstroom gewaarborgd en
blijft ook het streven van de ge
meente naar een goed milieubeleid
overeind."
Het ophalen van oud papier
door scholen, verenigingen en in
stellingen dreigde te verwateren
door de te lage opbrengst. De Goe
man Borgesiusschool had de eigen
ophaaldienst al opgedoekt. Voor
het gemeentebestuur was reden
een subsidie van 250 gulden per
tienduizend kilo in te stellen. Met
deze maatregelen hoopt het college
dat er mede een extra stimulans
van uitgaat en dat nog meer oud
papier gescheiden van andere af
valstromen wordt ingezameld.
Waalhaven had by de aanleg in 1920 nauwelyks concurrentie. Alle andere vliegvelden in Europa hadden
een militair karakter en boden nauwelyks enige accommodatie aan het passagiersvervoer.
dagen van 1940 werd het vliegveld
door de Duitsers geheel verwoest.
Wederopbouw na de oorlog bleek
niet meer mogelijk vanwege de
noodzakelijke uitbreiding van de
vele zeehavens. In 1956 kreeg
Waalhaven in het vliegveld Zes
tienhoven (nu Rotterdam Airport)
aan de andere kant van de stad
een opvolger.
De presentatie van het boek
werd daar gisteren gehouden. Mr.
J. Biemond, directeur van de
vlieghaven, kreeg het eerste exem
plaar uitgereikt. „Een hardstikke
fijn boek. Het is belangrijk dat
hierin een stuk van de geschiede
nis van Waalhaven is vastgelegd."
Overigens is Arense niet de eni
ge die een boek over het verdwe
nen vliegveld (nu is daar een om
vangrijk industrieterrein) heeft
uitgebracht. Zijn college uit de
Waalhaven-jaren, A.G. de Jager,
deed dat in 1985 ook al. Het boek
van Arense is aanzienlijk comple
ter en voorzien van unieke, soms
nog nooit gepubliceerde foto's. Het
is een geschiedkundig document
dat uitpuilt van de technische ge
geven en jaartallen. Maar tegelijk
een prima lees- en kijkboek dat
een uitstekend inzicht geeft in wat
vliegveld Waalhaven heeft bete
kend.
'Waalhaven 1920 - 1940. Au
teur J.L. Arense. Uitgevery De
Betaafsche Leeuw te Amsterdam.
Paperback-uitvoering; 112 blad
zijden met 128 foto's en tekenin
gen. Prijs 29,50.
SCHIEDAM De Harmonie
van Wilton Fijenoord geeft mor
gen een concert in verenigingsge
bouw Het Trefpunt aan de Nieuwe
Waterwegstraat een concert. Aan
vang 20.00 uur. Toegang gratis. De
Harmonie verzorgt een muzikale
rondleiding door Europa. J. Grut
ter is hierbij de dirigerende reis
leider. Ook het leerlingenorkest
verzorgt een optreden. Bovendien
geeft de flamengo-dansgroep Aires
Flameng's een extra tintje aan het
concert. Voorts worden er rock 'n
roll en lambada-demonstraties ge
geven.
Door Han van der Horst
SCHIEDAM - Het was druk
gisteren in het Stadskantoor,
toen Bas van Bochove afscheid
nam als voorlichter van de ge-
meente Schiedam. Want met
hem eindigde een beetje een
„(Overgangstijdperk. Bas van Bo
chove was na vele jaren Vrije
'.""yolk-verslaggever te zijn ge
weest, overgestapt naar de Voor
lichting. Mensen van zijn genera
te in dat vak hebben meestal
een journalistiek verleden en
dan mag je rustig stellen in
vijftig percent van de gevallen
bij onze krant. Zij hebben voor
lichting tot een onmisbaar onder-
deel gemaakt van het overheids-
apparaat. Zij worden meestal op
gevolgd door jonge mannen en
vrouwen die van het begin af
aan voor een carrière bij de
j overheidsvoorlichting hebben ge-
- kozen.
Voorlichters helpen bestuur
ders en medewerkers van het ge
meentelijk apparaat om te com
municeren met de burgerij. Daar
heb je vaklui voor nodig, want er
moet heel wat duidelijk gemaakt
worden in onze ingewikkelde
maatschappij en de mondige bur
ger van tegenwoordig neemt niet
alles voor zoete koek aan.
Voor de Franse Revolutie was
het allemaal makkelijk. Een
stadsomroeper maakte besluiten
van de stedelijke overheid be
kend. En als het moest bij
dreigende onlusten bijvoorbeeld
kon je altijd een „Waarschou
wing" aan laten plakken.
Volgens dat principe is het ei
genlijk tot diep in onze eeuw ge
daan. De overheid deed eigenlijk
niet zo veel. De Schiedamse ge
meenteraadsleden namen nu en
dan een verordening aan die dit
of dat verbood, zij lieten wegen
of riolering aanleggen. Zij wezen
plaatsen aan waar particulieren
mochten bouwen. Zij hieven be
lasting en zorgden voor politie
toezicht. Communiceren met de
burgerij gebeurde dan ook op
heel eenvoudige wijze. Men
plaatste mededelingen in de
Schiedamsche en later ook in de
Nieuwe Schiedamsche Courant.
Die kwamen dan in de eerste ko
lom op de voorpagina terecht en
ze zijn nog steeds treffend door
hun bevelende toon en hun onna
volgbaar ambtelijk jargon.
De gemeente was een bolwerk
waar buitenstaanders niet bin
nen kwamen. Journalisten haal
den het niet in hun hoofd om ge
meenteraadsleden of ambtenaren
om inlichtingen te vragen. Ze
maakten zeer precieze stenografi
sche verslagen van de gemeente
raadszittingen niet van de
>t-S0.
Zaterdag 3 Januari.
4Sl-
De Schiedamse Courant zoals hy tientallen jaren fungeerde als
doorgever van het officiële gemeentelyke nieuws.
commissievergaderingen, die wa
ren strikt geheim en daar
bleef het bij. De rest vernam de
burgerij wel uit de advertenties.
Na de Tweede Wereldoorlog
viel dit systeem niet vol te hou
den. Gewoon omdat Nederland
een welvaartsstaat werd met een
zeer sterke overheid ook op
het gemeentelijk niveau. De amb
tenaren kregen veel meer met de
burgers te maken en ze begrepen,
dat ze hun medewerking nodig
hadden. Amsterdam ging in Ne
derland voor door direct al na de
bevrijding de eerste gemeente-
voorlichter aan te stellen. Dat
was de legendarische mr. Piet
Mijksenaar, die zo'n beetje in
zijn eentje aan dat vak vorm gaf.
Middelgrote gemeentes zoals
Schiedam volgden in de jaren
zestig en zeventig. Han Spruijt
was in Vlaardingen een_ van de
eerste in deze streek. Hij was al
ambtenaar in Ouderkerk a.d.
Amstel maar had als correspon
dent journalistiek werk verricht.
Meestal koos men een vertrouw
de journalist. Op het stadhuis in
Schiedam werd Dolf Buskens
aangetrokken, de chef van de
stadsredactie van de Schiedam
mer, een kopblad van het Parool,
dat in de jaren zestig is opgegaan
in Het Vrije Volk.
Tegenwoordig kent Schiedam
een hele afdeling voorlichting.
Want het werk heeft zich uitge
breid. De gemeente verzorgt tal
van folders en publikaties die al
lemaal de bedoelingen van de
overheid proberen duidelijk te
maken Vaak in verschillende ta
len, want in Schiedam wordt
naast Nederlands tegenwoordig
ook Turks, Marokkaans Ara
bisch, Berbers enzovoorts gespro
ken.
Bovendien doet de gemeente
veel ingrijpende dingen, waarbij
bewoners betrokken worden. Als
zij wijken renoveert bijvoor
beeld.
Toch worden voorlichters in
sommige kringen gewantrouwd.
De grens tussen het duidelijk ma
ken van de bedoelingen der over
heid en propaganda is vaag. De
meeste voorlichters beschouwen
zich als een verbindingspersoon
tussen de buitenwereld en de an
dere afdelingen in de overheid.
Maar ze staan natuurlijk regel
matig onder druk om juist het
omgekeerde te doen; om onaan
gename feiten te verdoezelen. En
zo nu en dan proberen wethou
ders dat ligt in de natuur der
dingen de afdeling voorlich
ting te gebruiken om zich poli
tiek te profileren. Voorlichting is
een apart vak geworden.
SIERAAD
In Galerie Alpha is een col
lectie sieraden te zien van Wim
en Sigrid Kok en monoprints
van Gwénële Diascorn. De sie
raden zijn gemaakt van titani
um en zilver. De monoprints
bestaan voornamelijk uit por
tretten en zijn uitgevoerd in
kleurige vlakken. Galerie Alpha
is gevestigd in de winkel van
juwelier Kok aan het Broers-
vest 93. Sinds een half jaar
wordt iedere maand een nieu
we tentoonstelling ingericht.
COÖPERATIE
De Verbruikerscoóperatie
Rotterdam heeft meer dan een
eeuw bestaan. In 1860 werd de
eerste coöperatieve winkel ver
eniging Neerlands Werkman
opgericht en kort daarna volgde
de Rotterdamse Verbruikers
vereniging, de Ambtenaren-
coöperatie, De Vooruitgang en
de socialistische coöperatie
Voorwaarts. Na de oorlog fu
seerde de Vooruitgang met de
in 1920 opgerichtte Rooms Ka
tholieke coöperatie De Ster. In
het Nationaal Coöperatie muse
um aan de Lange Haven/hoek
Appelmarkt is een tentoonstel
ling te zien over de geschiede
nis van deze coöperaties, geïllu
streerd met geschriften, foto's,
contracten en oude gebruiks
voorwerpen. De openingstijden
zijn beperkt: op donderdag is
het museum open van 12.30 tot
17.00 uur en van 19.00 tot
21.00 uur en op vrijdag van
12.30 tot 17.00 uur. Op zaterdag
opent het museum haar deuren
van 11.00 tot 17.0Q uur. De toe
gang is gratis.
JUBILEUM
'Stedelijk Museum Schiedam
90 jaar' is de eerste expositie,
die na de verbouwing in het
Schiedams museum te zien is.
De jubileum-tentoonstelling is
verdeeld over de Grote Kerk en
het opgeknapte museum. Ze
gaat over de kleine oudheidska
mer die uitgroeide tot een mu
seum van eigentijdse kunst, het
Schiedams Stedelijk. De exposi
tie geeft een beeld van de col
lectie op het gebied van de ou
de en hedendaagse kunst. Bo
vendien wordt er een overzicht
getoond van de Schiedamse
sierkunstenaar A.F. Gips
(1841-1943). De expositie is tot
en met 26 augustus te zien in
het Stedelijk Museum, Hoog
straat 112 en in de Grote Kerk
te Schiedam.
D ARTHUR
Dit weekend is voor het
laatst de collectie zijdeschilde
ringen te zien van kunstenares
Cora Kools in de foyer van het
Unilever, Research Laboratori
um in Vlaardingen. Het thema
van deze collectie is de legenda
rische koning Arthur. Het mys
tieke dat een grote rol speelt in
de legende, is heel goed uit te
drukken op zijde, vindt zij. In
totaal heeft Kools al twintig
schilderijen gemaakt, geïnspi
reerd op Arthur. Belanstellen-
den kunnen vandaag en mor
gen tussen 14.00 en 17.00 uur
terecht bij de foyer aan de Oli
vier van Noortlaan 120.
ACADEMIE
In het Hollandiagebouw aan
de Oosthavenkade 42 wordt tot
7 juli een overzichtstentoonstel
ling gehouden. Deze expositie
bevat werken van circa dertig
docenten die in de afgelopen
vijfentwintig jaar verbonden
waren aan de Vrije Academie.
Het Hollandiagebouw is van
dinsdag tot en met vrijdag geo
pend van 9.00 tot 12.30 uur en
van 13.00 tot 17.00 uur (vrijdag
tot 18.00 uur) en vrydagavond
van 19.00 tot 21.00 uur en za
terdag van 12.00 tot 17.00 uur,
VENETIË
Riflessione locale Weer
spiegeling van een stad. Het
Italiaanse woord 'riflessione'
betekent weerspiegeling. Onder
deze titel laten Kees Lesuis en
Annette Braad tijdens de zo
mermaanden tekeningen zien
in de Bondspaarbank aan de
Schiedamseweg 12 in Vlaardin
gen. Ze zijn gemaakt naar aan
leiding van een reis naar Vene
tië. Lesuis en Braad troffen in
deze Italiaanse stad een stem
ming van vergane glorie: het
geluid van een plotseling opdoe
mend pleintje, kwebbelende da
mes, de kleuren oker en warm-
rood. De indrukken lieten zich
volgens de kunstenaars niet
vangen door een fototoestel. De
expositie duurt tot en met 31
augustus.
BONDSCOLLEGTIE
Bondsmeester is een kwali-
teitspredikaat voor foto's. Dit
predikaat valt ten deel aan ver
gevorderde leden van fotoclubs
die aangesloten zijn bij de Bond
van Nederlandse Amateur Foto
grafen Verenigingen (BNAFV).
Vijfenveertig foto's van deze
'amateurs' zijn nog tot 19 juli te
zien in Vlaardingen, in de Cen
trale bibliotheek aan de Waal
straat op de le en 2e verdie
ping.
i-
«gfefiawi
m
ft»
Vier eu 1> e i- 11 h tie J nargang.
VmrfaiHt fcrolnlc ntfMiMMl TïiBfflat
t«- kmnitl
itot MhW Kok
tuu.
I (wilnugt ia (oUihrlra «n u ijma, bunaog»- j
O»*- da poliwk» gedrag