in langen tijd niet gewasschen is. Het
behoeft geen betoog, dat dit zeer na-
deelige gevolgen met zich kan brengen.
Op onze bedrijfsscholen is het verplich
tend gesteld, dat de leerlingen minstens
eens per week, en wel op Maandag
morgen, met een schoon werkpak ver
schijnen, verder moeten de noodige
knoopen aanwezig zijn. De oudere men-
schen moeten zichzelf deze verplichting
opleggen, aangezien kapotte en slordige
kleeding de kansen op ongelukken ver
meerdert. Men loopt immers veel meer
kans door draaiende machines gegre
pen te worden, of ergens aan te blijven
haken. Ik twijfel er niet aan, of wij
zullen hierbij de volle medwerking der
vrouwen en moeders kunnen krijgen.
Niemand meer dan zij hebben er be
lang bij, dat vader of zoon voor een
ongeval gevrijwaard wordt.
Verder moet men zich afvragen,
welke eischen er aan een goede overall
gesteld moeten worden. Ten eerste moet
de overall goed sluiten en zoo glad mo
gelijk zitten om hals en polsen. Opge
naaide zakken zijn niet gewenscht aan
den voorkant, achterzakken zijn beter.
Het split in de mouw moet klein zijn.
Het werken met ontbloote onderarmen
geeft bezwaren, aangezien de opge
stroopte mouw zeer sterk is. Wordt
deze door een draaiende machine ge
grepen dan is de kans, dat men een
letsel bekomt grooter. Vanzelfsprekend
is het, dat de oudere korte blauwe jasjes
bij het arbeiden aan de machines uit
den booze zijn; het losse jasje spot met
alle veiligheidheidsmaatregelen.
Ook het dragen van lange haren is
gevaarlijk, vooral bij het boren. Ik wil
U niet aansporen om met een gemillime
terd hoofd rond te loopen, doch er be
staat een middenweg; bewandel dezen,
want uitgetrokken haren veroorzaken
veel pijn.
Van het hoofd gaan we nog even
naar de schoenen. De veiligheidsschoen
wordt algemeen gedragen. De zolen,
welke er bij reparatie ondergezet wor
den, moeten goed vastzitten, losse zolen
leveren groote gevaren bij het klimmen.
Laat ook in Uw kleeding Uw goeden
wil zien om gezamenlijk den strijd aan
te binden tegen het ongelukkenmonster.
Voor een zeer belangrijk gedeelte zijn
wij in staat, dit monster te overwinnen,
wanneer wij allen zonder uitzondering
medewerken.
v. d. T.
VERSLAG VAN DE LEZING OVER
LUCHTBESCHERMING
gehouden voor het personeel van Wilton-
Fijenoord op Woensdag 28 December 1938
door M. W. H. de Gorter.
De luchtbescherming is een terrein, waarbij
men steeds weer op moeilijkheden stuit, en
voor schier onoplosbare vraagstukken komt
te staan, hoofdzakelijk omdat men geen voor
beelden of ervaringen heeft om er conclu
sies uit te trekken. Zeker in Spanje, China
en JaDan komen thans veelvuldig luchtbom
bardementen voor, doch men moet niet ver
geten, dat een luchtbeschermings-organisatie
in zeer nauw verband staat met plaatselijke
situaties. Wat dus bijv. in Spanje wel moge
lijk zou zijn, is nog lang niet geschikt voor
ons land. Deze bewering kan men zelfs nog
veel scherper stellen door een voorbeeld in
onze onmiddellijke omgeving. Te Rotterdam
bevinden zich een tweetal gelijke groote
bedrijven, de Heinekens bierbrouwerij en de
Oranjeboom bierbrouwerij. Beide bedrijven
bechikken reeds over een goed georgani
seerde Luchtbeschermings-organisatie. Tus-
schen deze beide organisaties bestaan echter
zeer groote verschillen als gevolg van de
plaatselijke ligging der diverse gebouwen en
de indeeling van het personeel. Het is dus
niet mogelijk zonder meer een luchtbescher
mings-organisatie samen te stellen, die ge
schikt is voor elke stad of voor elk bedrijf.
Blokbrandweerwagencje
Dit is ten eenen male onmogelijk en elk
geval afzonderlijk dient zorgvuldig te worden
onderzocht op de mogelijkheden, die zich
daar voordoen. Dit geldt zoowel voor be
scherming in huis, als in bedrijf en gemeente.
Voor elk geval dient dus te worden uitge
maakt, welke de meest effectieve maat
regelen zullen zijn tot bescherming van men-
schen en goederen en om dit te kunnen uit
maken, dient men zich allereerst op de
hoogte te stellen van de gevaren, die ons
van de lucht uit zullen bedreigen.
Gevechtsvliegtuigen, die tot opdracht krij
gen een aanval uit te voeren op het achter
land en op de daarin gelegen bedrijven,
zullen naast de bewapening met mitrailleurs
en kle'ne kanonnen, ook een aantal bommen
met zich medevoeren en deze bommen kun
nen zijn brisantbommen, brandbommen, of
gasbommen, afhankelijk van de opdracht,
welke de piloot heeft gekregen.
Wanneer het de bedoeling is tegen levende
doelen achter het front op te treden, dan
zal het vliegtuig in vele gevallen brisant
bommen medevoeren met een gewicht vari-
eerende van 12j^ tot 50 kg per stuk, de
zgn. lichte scherfbom. Deze zijn uitgerust met
schokbuis, zoodat zij dadelijk bij inslag sprin
gen en zoodoende de uitwerking bovengronds
doen plaatsvinden.
Anders wordt het, wanneer de vlieger op
dracht heeft strategische gebouwen, zooals
stations, post- en telegraafkantoren, wapen
fabrieken, enz. te vernietigen. Dan worden
zwaardere bommen medegenomen, zelfs tot
een gewicht van wel 2000 kg. Vanzelfspre
kend dringen dergelijke zware bommen door
daken en verdiepingen heen en doordat zij
van een tijdschokbuis voorzien zijn, ontplof
fen zij eerst, nadat zij geheel in het doel zijn
binnengedrongen, met als gevolg een gron
dige vernieling van het getroffen gebouw.
Reeds een voltreffer van een brisantbom van
slechts 00 kg slaat met gemak door het dak
en twee verdiepingen van een woonhuis van
normale constructie heen. Een brisantbom
van 300 k<f vernielt een dergelijk woonhuis
volkomen. Indien een brisantbom van circa
50 kcs op straat terecht komt, dan kan men
er op rekenen, dat in een straal van 50 meter
alle ruiten en buitendeuren door de lucht
druk zullen springen. Indien het een bom van
300 kg is, die in de straat terecht komt, dan
zullen tot op 50 meter afstand zeker nog
de muren van de huizen instorten als gevolg
van den geweldigen luchtdruk. Brisantbom
men van groot gewicht zijn kostbaar en het
is duidelijk dat een vlieger deze maar niet
zoo zonder meer zal gaan strooien, waarbij
nog komt, dat hoe zwaarder de bommen per
stuk zijn, hoe minder er medegenomen kun
nen worden. Elke bom moet dus zijn geld
opbrengen in den vorm van verwoesting van
een strategisch punt en het is duidelijk dat
men deze bommen niet tegen de burger
bevolking zal gebruiken. Maar we mogen
daarbij weer niet vergeten, dat bijv. tele
graafkantoren en stations maar al te vaak
midden in de stad gelegen zijn en dat het
lang niet altijd een voltreffer zal zijn. Daarom
houdt men bij dergelijke belangrijke gebou
wen ook steeds rekening met een gevaarlijke
zone, waarbij men een straal van ongeveer
-00 meter aanhoudt. Een andere mogelijk
heid is, dat een vijandelijk vliegtuig door
jachtvliegtuigen in het nauw gedreven en
ten einde raad zonder meer zijn bommenlast
laat vallen om zich sneller uit de voeten
te kunnen maken en zoodoende tenminste
lijf en machine nog te redden. Waar de af
geworpen bommen dan terecht komen, daar
op wordt niet gelet. Dit kan weiland zijn,
doch het kan evengoed vlak boven een stad
zijn. Wij dienen dus bij luchtbeschermings
maatregelen rekening te houden ook met de
zwaarste brisantbommen.
Na de brisantbommen komen de brand
bommen en deze zijn voornamelijk bestemd
om gebruikt te worden tegen de burger
bevolking met de bedoeling een paniek te
veroorzaken en het moreel te verzwakken.
Brandbommen zijn niet zwaar. Ze wegen zoo
van een half tot 2 a 3 kilo en hieruit volgt
al direct, dat elk vliegtuig een groot aantal
brandbommen mede kan voeren en dus in
staat is ook een groot aantal branden te
stichten. Bij een aanval met brandbommen
behoeft niet te worden gericht. Al vliegende
boven een stad Iaat de piloot eenvoudig 10
tot 20 bommen tegelijk vallen en onmiddel
lijk staan verschillende huizenblokken in
brand, indien men niet tijdig de juiste maat
regelen neemt. De lichtheid van de brand
bommen heeft een speciaal doel. Zij mogen
namelijk niet te diep in het doel doordringen,
doch liefst alleen door het dak om dan op de
bovenste verdieping te blijven liggen en hier
hun verwoestend werk te verrichten.
Voor brandbommen wordt voornamelijk
thermiet en electron gebruikt. Een electron
thermiet bom bevat een vulling van thermiet,
een mengsel van ijzeroxyde en aluminium-
poeder. Het eigenlijke lichaam bestaat uit
electron, een legeering van magnesium en
aluminium. Bij de door den inslag veroor
zaakte ontbranding smelt de thermiet en
steekt den electronmantel van de bom in
brand. De verbranding vindt plaats met het
witte vlammen onder een warmte-ontwikke-
ling van 2 00 tot 30G0 graden C. in de
onmiddellijke nabijheid van de bom. De bran
dende massa gaat door blik, ijzer en staal
heen.
Ten slotte hebben wij dan nog de gas
bommen. Deze soort bommen zal ongetwij
feld het m'nst worden gebruikt, omdat de
er mede te bereiken resultaten veelal uiterst
gering zullen zijn. Immers van vernietiging
van eenig bouwwerk door gasbommen is geen