HOE WORDEN ZE GEMAAKT?
Zakmessentafelmessenslagersmessen, krissen en dolken:
NIEUWS
16
Door Marinus Schroevers en L. Hugo de Reede
Enige honderden miljoenen jaren geleden was de aarde
nog een vloeibare bol, een enorme brandende massa,
een kokende zee. Pas later, toen de aarde door afkoeling
vast werd, kon er op de aarde leven worden geschapen.
Daar kijk je van op, hè! Nu... en toen die vloeibare zee
ging stollen, dus: vast ging worden, toen is het gebeurd.
Toen werd er zo maar ineens steen gevormd en het vloei
bare ijzer kon niet meer weg en kwam tussen de vaste
steenmassa in te zitten. Dat is nog zo en wanneer de
mensen ijzer uit de grond willen halen, moeten ze brok
ken steen losmaken en uit die brokken steen moeten ze
de kanalen ijzer zien te verwijderen.
Dat gebeurt door verhitting in een brede, hoge toren,
die nïen hoogoven noemt. In Velzen staan zulke hoog
ovens. In die ovens lossen de lagen stenen en cokes elkaar
af. De cokes wordt in brand gestoken, de stenen worden
vreselijk heet, het ijzer tussen de stenen smelt en siepelt
omlaag en wordt onder in de hoogoven opgevangen.
Denk niet, dat de zaak nu klaar is. Want tussen het ge
smolten ijzer zitten nog slakken en stukjes kolengruis.
Dat alles moet eerst verwijderd worden. De vloeibare
ijzer deeltjes worden in grote potten gegoten, potten,
waaronder een loeiend vuur brandt. In de potten wordt
nu lucht geblazen. De slakken en de gruisdeeltjes ver
branden en het ijzer is gezuiverd. Maar nu is er nog een
moeilijkheid. Dit ijzer is erg zacht en de mensen vragen
juist om hard, héél hard ijzer. Daarom wordt er wat gra
fiet aan het ijzer toegevoegd.
Wel, als het ijzer er eenmaal is, is het meeste werk ge
daan. Ijzer wordt voor duizenden dingen gebruikt. In
de messenfabrieken gaan nu smeden aan de gang. Ze
verhitten het ijzer, precies zoals een smid dat doet.
Een blok wordt tot stang omgesmeed. En dan komt die
stang onder een wals en het platte mes ontstaat, nog
altijd roodgloeiend van de hitte. Dan volgt het onder
dompelen in water: een hevig gesis, rookwolken, maar
het ijzer krijgt het koud en schrompelt ineen en wordt
nog harder dan het al was. Ziezo en dan volgt het slot:
het ruwe mes wordt geslepen, mooi gladgeschuurd, soms
van een laagje blinkend chroom voorzien en aan het
niét platgewalste stuk wordt een handvat geschoven.
Gereed is het mes. Het gaat naar de winkel, het wordt
gekocht en het dient de mensen jarenlang. Men mag
het mes wel eens wat meer dankbaarheid tonen!
LUCHT I i
