1
NIEUWS
Komt, vrienden in het ronden
Minnaars van ene stiel,
Ik zal u gaan verkonden,
Hoe ik ]door 't slijperswiel,
De kost verdien voor vrouw en kind,
Schoon bloot gesteld aan sneeuw en wind.
KRUKAS
Kent u dit Oud-Nederlandse liedje waarin de scharenslijper vertelt hoe hij door het roeren
van zijn been zijn steen laat draaien? Hij zet dan met zijn voet een op en neergaande bewe
ging (roeren) om in een draaiende beweging van zijn slijperswiel.
Hiertoe is een hulpmiddel nodig, dat wij een kruk noemen.
In het dagelijks leven maken wij veel gebruik van een kruk om een op en neer of heen en
weergaande beweging om te zetten in een draaiende beweging, zoals b.v. het trapstel van een
fiets, een spinnewiel, een trapnaaimachine, een veldsmidse, enz. enz. Men kan ook gebruik
maken van meerdere krukken om één as te laten draaien en zo'n as noemen we een krukas.
Het trapstel van een fiets is een krukas met twee krukken.
Wij willen u nu hierna iets vertellen over hetmaken van een krukas voor een grote dieselmotor,
die bestemd is om de schroef van een schip te laten draaien en daardoor het schip te laten
varen. Onze krukas is er een met zeven krukken, die onderling verbonden zijn met korte
stukken rond, evenals de krukken uit staal vervaardigd. Deze korte stukken rond worden
ashalsen genoemd en komen in de lagers van de fundatie van de motor te liggen. Om de as
niet al te zwaar te maken zijn de zeven krukken verdeeld in een asstuk met vier en een met
drie krukken, die onderling verbonden zijn door flenzen. De flenzen worden door middel
van bouten aan elkaar gekoppeld. De flens vormt één stuk met de ashals, die door middel
van een krimpverbinding weer met de kruk is verbonden, waarop in het verdere verslag nog
teruggekomen wordt.
Aan de voor- en achterzijde van de krukas zijn de ashalzen eveneens van een flens voor
zien. Een van deze ashalzen met flens, ook wel koppelstuk genoemd, dient om de krukas
aan de schroefas te verbinden. Aan de andere zijde wordt het koppelstuk gebruikt om er
een z.g. spoelpompkruk aan te koppelen.
De ashalzen die twee krukken onderling verbinden zijn zonder flenzen. In volgorde heb
ben we dan: een koppelstuk, de eerste kruk, een ashals, de tweede kruk, een ashals, de derde
kruk, een ashals, de vierde kruk, een koppelstuk. Dit is het eerste deel van de krukas.
Het tweede deel begint weer met een koppelstuk dat aan het laatste koppelstuk van het
eerste deel kan worden bevestigd. Dan volgt: de vijfde kruk, een ashals, de zesde kruk,
een ashals, de zevende kruk en tenslotte een koppelstuk. Al deze in volgorde genoemde
stukken hebben met elkaar een gewicht van ongeveer 52 ton. De zeven krukken, die elk
ongeveer 6 ton wegen vormen met elkaar het grootste gewicht en wel 42 ton.
Voor het maken van deze krukas is echter een hoeveelheid staal nodig van vier maal het ge
wicht, dat is dus ongeveer 210 ton.
Deze 210 ton staal moet de smederij verwerken om onze krukas vorm te geven. Het beno
digde staal wordt in gegoten blokken van 19 en 24 ton door de staalleverancier geleverd.
Uit de 19-tons blokken worden de koppelstukken en de ashalzen gesmeed, terwijl de 24-tons
