w
w
N
w
Q
<3
w
O
H
Ph
C/3
Niet alleen uit de geschiedenis van de scheepvaart zijn vele interessante wetenswaar
digheden bekend (getuige de artikelen van onze geachte medewerker, de heer
v. D.(ijk), maar ook andere takken van industrie en nijverheid hebben een eigen ont
wikkelingsgeschiedenis.
In het septembernummer 1959 van het blad „Naarden Nieuws" staat een zeer le
zenswaardig artikel, getiteld: „Historie van de zeep" geschreven door de heer A. J. de
Jong, directeur der Lever's Zeep-Maatschappij N.V. Vlaardingen - Holland.
Gaarne nemen wij daaruit het onderstaande over voor onze lezers, die ook belangstel
ling hebben voor deze historische wetenswaardigheden.
Tot de luxe dingen van het leven behoorden een halve eeuw geleden de gloeilamp,
een abonnement voor de fietsmanege, een automobiel eneen stuk toiletzeep.
Bij ons thuis, in een gewoon middenstandsgezin, was toiletzeep iets heel bijzonders.
De enige vaste wastafel was de gootsteen in de keuken, waar mijn vader en ik ons
's morgens wasten. Voor mijn moeder en mijn zusters was de wastafel met het lampet-
stel in de slaapkamer gereserveerd. Zij gebruikten een stuk huishoudzeep. Voor ons
in de keuken was er alleen groene zeep te vinden. Iedere morgen inspecteerde moe
der mijn hals en oren en o wee, als zij merkte dat ik nog droog achter de oren was
De wekelijkse wasbeurt was op vrijdagavond. Dan kwam de zinken kuip van de zol
der in de keuken en werd ik van boven tot onder geschrobd. In die dagen beurde ik
als zakgeld een vierduitstuk 2% cent - per week en daarvan spaarde ik in de
loop van het jaar een schelling 30 cent waarvan ik voor moeders verjaardag
een stuk rozenzeep kocht. Zo'n stuk zeep ging eerst een tijd tussen het linnengoed en
het was een hele gebeurtenis als mijn moeder het eindelijk uit de mahoniehouten kast
te voorschijn haalde en ik er op vrijdagavond mee werd gewassen. Niet helemaal na
tuurlijk, alleen mijn gezicht. Maar dat is dan ook 50 jaar geleden.
De vraag hoe oud toiletzeep wel is, is niet te beantwoorden. Inscripties op Babyloni
sche kleicilinders en -tafels doen vermoeden, dat er omstreeks 2800 jaar voor Christus
al zoiets als zeep werd gemaakt.
Op één van deze kleitafels is vermeld hoe men as van een rietsoort uit de moerassen
van Chaldea mengde met kokende olie en men dan een soort pommade voor het
haar kreeg, een produkt dat ook gebruikt werd door de vrouwen in de harem van de
god Nin-gui-su, waar een slaaf was aangewezen om as en olie te mengende
nederige voorganger derhalve van de hedendaagse zeepfabrikant.
Wanneer u naar de ingewikkelde haar- en baarddracht kijkt, waarmee de mannen in
die dagen zich tooiden, krijgt u een duidelijk beeld van het effect van de pommade.
In de Bijbel lezen we, dat men op hoogtijdagen het haar zalfde met olie en as op
het hoofd strooide in dagen van rouw. Uit de combinatie van olie en as is de zeep-
pommade ontstaan.
Kenden de oude Egyptenaren zeep Zeker wel. In Leipzig kunt u een papyrusrol
vinden van maar liefst negentig meter lengte, waaruit blijkt dat men in Egypte de
kunst van het zeepmaken meester was.
De zeep werd toen echter niet als wasmiddel gebruikt, doch als een farmaceutisch
preparaat, dus als geneesmiddel.
De Grieken hebben hun cultuur gevestigd zonder de hulp van ook maar een snip
pertje zeep, maar bij de Romeinen was dat anders. Die zijn de zeep tegengekomen op
hun veldtochten tegen de Galliërs en de Germanen. De schrijver Plinius, die als ca-
vallerie-generaal in Gallië en Germanië was, bericht erover in zijn Naturalis Historia.
„Van nut is hier ook de zeep" zo schrijft hij „door de Galliërs uitgevonden,
waarmede zij hun hoofdhaar een roodachtige glans geven."
Die zeep werd gemaakt uit geitenvet en beukenhoutas en werd voornamelijk door de
mannen gebruikt.
De Romeinse schonen hoorden van het geval en deden al gauw mee aan een soort
Romeinse „new look". De zeep werd geïmporteerd en het gezegde „Gentlemen prefer
blondes" huldigend kregen de zwarte Romeinse haren een Germaanse blos.
Pas 200 jaar na Christus schrijft de Romeinse geneesheer Galenus, dat zeep niet alleen
als medicament, maar ook als reinigingsmiddel voor lichaam en kleding wordt ge
bruikt. Toch zal het nog even duren voordat zeep in Europa ingang zal vinden.
Wij beschikken thans nog over een edict uit ongeveer 800, waarin Lodewijk de Vro
me blijk gaf reinheid van lichaam te willen paren aan reinheid van geest. In dit edict
NIEUWS
16
s
