NIEUWS
k
Zr. Ms. „Heiligerlee", de eerste Nederlandse monitor en de enige die oorspronkelijk
een licht zeiltuig voerde. (Foto Maritiem Museum Prins Hendrik")
minius" werden de eerste vijf
zgn. dekhuismonitors besteld,
twee in Engeland, één in Schot
land en twee bij de Rijkswerf te
Amsterdam.
Van het volgende vijftal werden
de „Hyena", „Panter", „Adder"
en „Wesp" eveneens te Amster
dam gebouwd, de „Haai" echter
bij het Etablissement Fijenoord
(N.S.M.).
De kiellegging van de „Haai"
vond plaats in 1870 en het schip
werd een jaar later tewaterge-
laten.
De waterverplaatsing van deze
monitor bedroeg 1566 ton en de
snelheid slechts 7% knoop.
De ijzeren romp had de volgende
afmetingen:
Lengte over alles 59,56 m, lengte
tussen de loodlijnen 56,76 m,
breedte op buitenkant pantser
13,40 m, holte 3,53 m, diepgang
2,72 m. De bemanning telde 113
koppen.
De „Haai" en haar zusterschepen
waren voller van lijn dan de dek
huismonitors en staken minder
diep.
Zij hadden een ramsteven en geen
dekhuizen op het voorschip,
waardoor zij recht vooruit kon
den schieten.
Zij waren nog minder zeewaar
dig dan de eerste vijf schepen.
Of er, in verband met de geringe
vaarsnelheid, enige hoop kon be
staan de ramsteven ooit te ge
bruiken, werd door velen, terecht,
betwij feld.
De bewapening bestond uit twee
Armstrong voorlaadkanons van
23 cm (9") opgesteld in een Co
lestoren.
Vele jaren later, ongeveer in
1886, werden deze twee stukken
vervangen door één Krupp ach-
terlaadkanon van 28 cm en wer
den een kanon van 7,5 cm, 2 ka
nons van 3,7 cm en 2 revolver-
kanons van hetzelfde kaliber aan
de hoofdbewapening toegevoegd.
Twee 2-cilinder stoommachines
met een totaal vermogen van 832
IPK bij 120 omwentelingen, ge
voed door twee ketels, dreven de
beide driebladige schroeven.
Aangezien aan deze schepen een
wel zeer defensieve taak was toe
gedacht, kan men niet verwachten
dat de „Haai" in haar vreedzaam
bestaan stof zou leveren voor een
interessante levensgeschiedenis.
De meeste monitors lagen jaren
lang in conservatie, afwisselend
waren slechts enkele in dienst.
Begin 1880 werd de „Haai" als
ijsbreker in de buurt van Dord
recht gebruikt. Deze proef was
geen succes; het schip raakte in
het ijs vast, kreeg schade aan het
roer en was in het geheel niet
geschikt op de vaak ondiepe ri
vieren te manoeuvreren.
In 1905 werd de „Haai" van de
sterkte afgevoerd.
v. D. (rep.)
