De kinderboot
WAT IS DAT
VOOR
EEN DIER?
Yak, een soort bison
Als je over bisons leest dan is dat
meestal in één of ander indianen
verhaal.
En je zou er vast heel raar van
staan te kijken als iemand je ver
telde dat ook in Nederland en
België, maar dan al héél lang
geleden, bisons geleefd hebben!
Dat was nog „in het begin" van
de ontwikkeling van de aarde, een
heleboel miljoen jaar geleden, toen
er overal ijsvelden en onherberg
zame streken waren.
Daar waar zich de grote toendra's
en steppen ontwikkelden zwierven
enorme kudden bisons rond. Niet
alleen in Amerika dat toen nog
niet Amerika heette, maar ook
op het vasteland van Europa dat
er ook volkomen anders uit zag.
Grote meren en rivieren met moe
rassen en geweldige oerwouden
waarin zich talloze diersoorten
schuilhielden.
De mensen van toen wisten nog
niets van steden en bouwwerken.
De dieren waren meesters van de
natuur. En de mensen, jagers, ken
den de geweldige kracht van de
oerdieren. Ja, er is wel heel wat
veranderd! Natuurlijk zijn er nog
grote, zelfs heel grote bossen in
Europa maar van oerwouden is
geen sprake meer. De grote wilde
dieren die daar leefden zijn allang
uitgestorven of teruggedrongen
door de opdringende mechanise
ring van het land. Nu leven bi
sons alleen nog in natuurreser
vaten in Amerika en in Europa
zijn ze allang verdwenen.
Bij de Himalaya
In een heel ander werelddeel leeft
nog één bisonsoort, de yak.
Als je een wereldatlas hebt moet
je even kijken op de kaart van
Voor-Indië en dan het land Tibet
opzoeken en zijn reusachtige Hi
malaya gebergte.
v"r'^Mk
De mensen die daar wonen heten
Tibetanen.
Ze zijn arm, het land levert wei
nig op en het klimaat is ruw.
Geen wonder dat duizenden jaren
geleden slimme Tibetanen op het
idee kwamen yaks te vangen om
ze te temmen en uit deze tamge-
worden yaks een huisdier te fok
ken: de Tibetaanse koe.
Overal in Tibet wordt de tamme
yak gehouden.
Yaks geven melk, ze worden als
rijdier gebruikt, als trekdier voor
de ploeg.
Gaat een yak dood dan looit men
de huid en maakt er leer van.
Van de zwarte vacht wordt wol
gesponnen en daarvan worden
weer kledingstukken geweven.
Letterlijk alles wat een yak heeft
kan men gebruiken. De bison uit
het hooggebergte is een nuttig
huisdier geworden.
De laatste wilde
Maar hoog in de bergweiden leeft
nog de laatste verwant, de woest
uitziende yak, die er niets voor
voelt om getemd te worden.
Een wilde yak vangen is een
gevaarlijk en onbegonnen werk.
Waarom zou men ook, nu men de
cv,:.
:am gemaakte Tibetaanse koe heeft?
De yaks die we in dierentuinen
zien zijn dan ook altijd de tamme
yaks. De ruige bergbewoner laat
zich niet benaderen en leeft even
als alle andere hoefdieren in kud
den die zich over grote afstanden
verplaatsen.
Pasgeboren kalfjes zijn de volgen
de dag al in staat om met de kud
de mee te trekken.
Kuddedieren leven net als Noma
den die ook van de ene plaats
naar de andere gaan.
Dat is een maatregel van de natuur
die er voor zorgt dat er voldoende
voedsel voor allen is. Want de
soort moet in stand worden gehou
den. En de leider van de kudde,
een sterke stier, bewaakt de vrouw
tjes met hun jongen. Want elk in
het wild levend dier moet op zijn
hoede zijn.
Natuurlijk is er voor de yaks die
afhankelijk zijn geworden van de
zorgen van de mens, geen werke
lijk gevaar.
Maar voor oerdieren hoog in de
Himalaya is dat niet zo denk
beeldig.
door Nora Petit
ill.: Anne Mieke van Ogtrop
21
