J. R.
Van Jacob Maris, de kunstenaar in wiens werken de
Hollandse luchten zo'n belangrijke plaats innemen,
werd ons het volgende verteld.
Als het flink stormde nam Jacob Maris een aantal
vrienden mee naar Dordrecht en lieten de heren
zich varen op de woelige Merwede en de aanslui
tende wateren.
In de kajuit was de rook al spoedig te snijden, er
werd een goed glas gedronken, de discussies liepen
hoog en er werden schone liederen gezongen. Ech
ter, zo nu en dan ging Jacob Maris naar het dek,
overzag het landschap, keek enige tijd naar de lucht
met de jagende wolken, kneep dan zijn ogen dicht
en (zo eindigde het verhaal) dan was er weer een
schilderij geboren.
Bij een kunstgeschiedenisles op de Academie behan
delde professor Willem van der Pluym de Amster
damse Kal verstraat. Hij vertelde dat hij op zijn
vele buitenlandse reizen nog nooit zó'n charmant
geproportioneerde straat gezien had als de Amster
damse Kalverstraat. De mooie wijkingen in de
straat, de verrassingen: van de éne kant komende
het Munttorentje, van de andere zijde komende de
Dam, het Koninklijk paleis en de Nieuwe kerk; de
zes Hollandse Renaissance gevels plechtig naast el
kaar, het prachtige smeedijzeren uithangbord op de
hoek van de Wijde Kapelsteeg, ontworpen door
architect Adrien Cyriaque Bleys, de bouwmeester
van de Sint Nicolaaskerk (het bord is nu verdwe
nen) en dan het weggedoken poortje van het Bur
gerweeshuis
Op dat moment onderbrak één van de dames-leerlin
gen hem en zei: „en altijd zie je de Hollandse wol
ken drijven".
Het was een ogenblik stil, toen zei Willem van der
Pluym, zéér gedragen: „ja en altijd zie je de
Hollandse wolken drijven".
Enige weken geleden las ik een interview met de
Amerikaanse schilder Bill Hutson die naar Europa
trok omdat hij als neger in de Verenigde Staten
niet creatief kon werken. Hij vertelde dat de sfeer
in Europa erg goed is voor zijn creativiteit. Tijdens
zijn verblijf in Amsterdam hebben de Hollandse
luchten, het licht en de wolken hem enorm gefas
cineerd.
Hij zei: „Dat is nergens zo in de wereld. In andere
landen heb ik de hemel zelfs nooit opgemerkt".
Ben ik te ver afgeweken van het gegeven onder
werp, „De Windstoot"? Ja en neen.
Als verontschuldigend antwoord op het „ja" van
de lezer moge worden aangevoerd dat ik boven dit
artikel als kopje heb gezet: „De Hollandse luchten".
Ter bevestiging van het „neen" mag ik u verzoeken
de reproductie van het schilderij nog eens goed te
bekijken. Het eerst sprekende zal stellig ook voor u
zijn, de suggestieve lucht, de wolkpartijen. Het was
een Hollandse kunstenaar die deze lucht schilderde.
Drie eeuwen na de voltooiing van ons schilderij
zegt een Amerikaanse schilder: „De Hollandse
lucht, het licht en de wolken hebben mij enorm
gefascineerd - in andere landen heb ik de lucht zelfs
nooit opgemerkt".
En zó is „De Windstoot" een zuiver Hollands
kunstwerk.
Het zijn echter niet alleen de schilders, etsers en
tekenaars die zó het Hollandse landschap door een
„Hollandse lucht" lieten overkoepelen.
Velen van onze dichters deden evenzo.
De in augustus j.l. overleden dichter J. C. Bloem
plaatst zijn lezer pardoes in het Hollandse land en
hij doet dat op een zeer bijzonder ogenblik in de
geschiedenis van ons land.
Persoonlijk heeft zijn gedicht mij na lezing altijd
zwijgzaam doen zijn, maar dat zal waarschijnlijk
in verband staan met de sentimentaliteit van mijn
generatie.
Het gedicht heet „Na de bevrijding".*
Schoon en stralend is, gelijk toen, het voorjaar,
Koud des morgens, maar als de dagen verder
Opengaan, is de eeuwige lucht een wonder
Voor de geredden.
In 't doorzichtig waas over al de brake
Landen ploegen weder de trage paarden
Als altijd, wijl nog de nabije verten
Dreunen van oorlog.
Dit beleefd te hebben, dit heellijfs uit te
Mogen spreken, ieder ontwaken weer te
Weten: heen is, en nu voorgoed, de welhaast
Duldloze knechtschap
Waard is het, vijf jaar gesmacht te hebben,
Nu opstandig, dan weer gelaten, en niet
Eén van de ongeborenen zal de vrijheid
Ooit zo beseffen.
Waarde lezer, ik hoop dat u, in elk jaargetijde,
bij tijd en wijle, aandacht zult kunnen hebben voor
onze mooie Hollandse luchten!
C. Bloem Verzamelde gedichten"2e druk,
uitgegeven door Polak Van Gennep Uitgevers
maatschappij N.V., Amsterdam.
