UIT
IDE
10
Het stoomschip "Gironde", waarvoor Fijenoord de ketels leverde
(Foto Mar. Museum Prins Hendrik)
Het korvet "Medusa", waarvoor Fijenoord nieuwe ketels leverde
.-ar.
81
Zr. Ms. "Nimrod", bouw-
nummer 65 (Fijenoord)
Eerste in Nederland
gebouwd gepantserd
vaartuig voor de
Koninklijke Marine.
1862 was voor het Etablisse
ment Fijenoord een druk jaar.
De opdrachten die onder
handen waren, bestonden in
eerste instantie uit het op
stellen van de stoomwerktui
gen in het fregat "De Ruyter"
een zeilfregat, oorspronkelijk
als linieschip op stapel ge
zet, dat nu werd verbouwd
tot fregat met stoomvermo-
gen en vervolgens als ge
pantserde stoombatterij in
dienst zou worden gesteld.
Bovendien waren de machi
ne-installaties voor het
stoomschip "Prinses Maria",
voor het stoomflottieljevaar-
tuig "Soestdijk" en voor de
stoomkorvet "Curapao" in
bewerking.
Voor het korvet "Medusa"
vervaardigde men een stel
nieuwe stoomketels, even
eens voor de Nederlandsche
Handel Maatschappij.
In opdracht van het Japanse
Gouvernement bouwde de
werf een sleephelling. Voor
de stoom flottieljevaartuigen
"Aart van Nes" en "Brielle"
en de stoomkorvet "Willem"
waren stoomwerktuigen in
bewerking. Voor particuliere
rekening werden nieuwe
stoomketels voor de Stéarine
kaarsenfabriek te Gouda en
voor het stoomschip "Giron
de" aangemaakt evenals ver
scheidene distilleer water
toestellen en fabriekswerk
tuigen voor andere relaties.
Nadat reeds in januari on
derhandelingen waren ge
voerd met het Departement
van Marine over de mogelij
ke bouw van een kanonneer
boot, werd kort daarna het
Etablissement Fijenoord be
zocht door de minister "die
Zijne tevredenheid heeft be
tuigd over het werk dat al
daar voor het Departement
van Marine wordt verrigt.
Men mag dientengevolge ver
trouwen, dat eerlang weder
eenige bestellingen zullen
worden ontvangen, waaraan
weldra behoefte bestaan zal".
In juni besloot de werf, voor
uitlopend op een opdracht,
het plaatijzer reeds te bestel
len, en "met het oog op de
groote behoefte aan pantser
platen, zowel in Nederland
als in Oost-lndië, magtiging
te verleenen om de fabriek
Fijenoord in te rigten tot het
vervaardigen van pantserpla
ten van 6 Eng duim dikte".
In dat zelfde jaar ontving de
werf opdracht tot de bouw
van de gepantserde stoom-
kanonneerboot bestemd voor
dienst op de grote rivieren.
Dit experimentele vaartuig,
dat oorspronkelijk kanon
neerboot No. 1 zou heten,
leek veel op de grote rader
sleepboten die op de Rijn
dienst deden.
De hoofdafmetingen waren:
Lengte op de lastlijn, de roe
ren medegerekend
54,Ned. Ellen
Breedte tussen de raderkas-
ten 6,10 Ned. Ellen
Breedte over de raderkasten
10,40 Ned. Ellen
Holte in de zijde
3,20 Ned. Ellen
Geraamde diepgang
2,10 Ned. Ellen
Een Nederlandsche El was
gelijk aan een meter.
Het middenschip was voor
en achter gescheiden van de
einden door een waterdicht
schot, dat gepantserd was
met blindeerplaten van 11,3
cm dik, gebout op houten
steunen met een dikte van
0,35 Ned. El.
Aan voor- en achterzijde was
in het front boven het dek
een geschutpoort aange
bracht voor een lang (voor-
laad) kanon van 60 Ib (pond)
op een schuifaffuit.
De verticale twee cilinder os
cillerende stoommachine le
verde een vermogen van 120
paardenkracht, waarmee het
schip een snelheid van 91/2
10 mijl kon lopen.
Voor en achter de machine
installatie een enkele vier-
vuurs rechthoekige vlampijp
ketel waarboven een telesco-
pische schoorsteen.
Het voor- en achterschip lie
pen af tot even boven de
lastlijn en aan beide einden
van de kanonneerboot was
een roer aangebracht.
De contractprijs voor dit al
les was 203.500,te vol
doen in vijf gelijke termijnen
van 40.700,
1/5 of 40.700,wanneer
een gedeelte der materialen
en werktuigen ter waarde
van dien aangeschaft en bij
de Ned. Stoomboot Maat
schappij aanwezig zal zijn.
1/5 of 40.700,wanneer
2/5 van de waarde in deelen
van metaal, gegoten en ge
smeed ijzer, enz. bij de Ned.
Stoomboot Maatschappij
voorhanden is.
1/5 of ƒ40.700,— wanneer
de deelen voor de werktui
gen zoover voltooid zullen
zijn dat met het opstellen in
de fabriek een begin kan
worden gemaakt, de huid
om het schip gelegd zal zijn
en met de aftimmering een
aanvang gemaakt is.
1/5 of ƒ40.700,— wanneer
het schip te water gelaten en
na de beschieting benevens
de stoomwerktuigen daarin
opgesteld zijn.
1/5 of 40.700,na de be
proeving en goedkeuring. Al
le welke betalingen zullen
geschieden vier weken na
het indienen bij het Departe
ment van Marine der decla
ratie van de Ned. Stoomboot
Maatschappij voorzien van
het Certificaat van de be
ambte met de beproeving
of keuring belast door afgifte
van gewone Ordonnantiën
betaalbaar op een van 's
Rijks Kantoren.
Er zijn geen volgschepen ge
bouwd; het prototype was
gezien de grote kwetsbaar
heid van de raderen voor mi
litair gebruik geen onver
deeld succes.
In latere jaren zouden vier
dubbelschroef riviermonitors
worden gebouwd, welke tot
in deze eeuw dienst deden.
Eén van deze "strijkijzers",
de "Vahalis" zou eveneens
bij Fijenoord worden ge
bouwd.
A.v.D.
