UAk
m
Toonladders en Muziekschrift
f f' 2'
c*
c' d' ef'
dc ré mi fa io£ fa Sl de
cMein de f rf a c'
3/)S
wosisciimws
16
(Vervolg Zeskant Januari)
Muziek wordt geschreven in noten en notenbalk. Een
notenbalk bestaat uit 5 lijnen en een aantal hulplijnen
onder en boven de balk. De lijnen van de notenbalk wor
den geteld van onder naar boven.
F/G-
In fig. 1 zijn een aantal kwartnoten geschreven, met
de stokken omhoog of omlaag. De stokken worden zo
veel mogelijk binnen de balk gehouden. Behalve kwart
noten zijn er nog hele noten: o, halve: O, achtste:»,
zestiende: enz.
De laagste noot, op de eerste hulplijn onder de balk is
de reeds genoemde C\ en de daaropvolgende noten d1, e1,
f1, g1, a1, b1, c2.
Deze reeks vormt dus een toonladder.
De sleutel, vooraan de balk, heet viool- of g-sleutel, omdat
de krul om de tweede lijn aangeeft, dat de noot op die
lijn gescheven g heet.
Nu we een toonladder kunnen lezen, gaan we deze nog
eens wat nader bekijken.
Om het eenvoudig te maken zullen wij het schematisch
voorstellen.
F/G f
e 3 v S A 7 ff
Wij zien, dat de afstanden 12, 23, 45, 56 en 67
tweemaal zo groot zijn als de afstanden 34 en 78.
ct
fa
De grote afstand 12, 23 enz. noemen wij een hele
toon of grote seconde, de kleine afstand 34 en 78
halve toon of kleine seconde.
Een toonladder bestaat dus uit 5 hele- en 2 halve tonen.
De afstand tussen 2 willekeurige tonen wordt interval ge
noemd en wel 12 een seconde, 13 een terts 14 een
kwart, 15 een kwint, 16 een sext, 17 een septime
en 18 een octaaf.
Natuurlijk is het interval 24 ook een terts en 25 een
kwart enz.
Vooral de terts 13 is van belang, daar deze 2 grote af
standen bedraagt; daarom heet deze interval grote terts,
dit in tegenstelling met de afstand 24, welke maar lf/2
toonafstand bedraagt en kleine terts heet.
Omdat wij van 1 of C zijn uitgegaan en de terts 13
groot is, heet deze toonladder." Grote tertstoonladder van
C" (Duits: Dur, Frans: Majeur).
Er zijn nog vele andere toonladders, maar daar komen
wij later op terug.
De toon van uitgang, dus hier C, heet Grondtoon of
T onica.
Nu gaan wij de toonladders, welke C als grondtoon doch
ieder een ander aantal gcluidstrillingen hebben, een
naam geven. Daartoe nemen wij weer de trillingsgetallen
van de enen tot de volgende toonladder.
I 1632 heet Subcontra octaaf
3264 Contra
64128 Groot
128—256 Klein
f'C' ff
Diskant
256—512
512—1024
10242048
20484096
Eéngestreept octaaf
Tweegestreept
Dlriegestreept
Viergestreept
Bas:
terwijl de tonen met het eindgetal reeds de naam van
het volgend octaaf krijgen, want dit is de sluittoon van een
octaaf, maar tevens de eerste van het daaropvolgende.
Dus C met 64 geluidstrillingen noemen we reeds C-groot
en die met 4096, C-vijfgestreept.
Verder worden de tonen welke onder C1 (256 trillingen
liggen, Bastonen genoemd en die boven C1, Diskanttonen.
Dus C1 is in feite de koppeling tussen de Bas en Dis
kanttonen, waarom deze ook wel koppeltoon genoemd
wordt.
Ook op andere wijze zullen we aantonen, dat C1 de over
gang of koppeling tussen de Bas- en Diskanttonen zijn.
De kloosterbroeder, Guido v. Arrezo was de ontwerper
van het Notenschrift 1030) waarvan het onze is af
geleid. Hij gebruikte echter notenbalken met 28 lijnen,
welke, om ze uit elkaar te kunnen houden, in series telkens
anders gekleurd werden. Wij zullen uit die lijnenmassa
er 11 uitnemen, of liever gezegd 2 X 5 en 1 hulplijn. In
fig. 1 hebben we gezien, dat de toon C1 aangegeven is op
de eerste hulplijn onder de Diskantbalk. Deze hulplijn
noemen we nu koppellijn 5. Daarvan gaan we nu ook
weer uit. Zie fig. 3.
Wordt vervolgd.
Aangeboden:
1. Bovenwoning in Schiedam in ruil voor benedenhuis.
2. Woning in Schiedam (W.) 28.per maand in
ruil voor goedkopere woning, liefst in de Gorzen.
3. Woning in Rotterdam (Z.) in ruil voor huis in Schie
dam.
4. Benedenhuis in Schiedam in ruil voor bovenwoning.
5. Woning in Rotterdam in ruil voor huis in Schie
dam, liefst nabij de Werf.
6. Huis in Rotterdam in ruil voor huis in Schiedam
(5 a 6 kamers).
7. Woning in Rotterdam te ruilen voor huis te Schie
dam.
8. Huis te Schiedam in ruil voor woning te Amsterdam.
9. Bovenwoning te Schiedam in ruil voor klein beneden
huis.
10. Woning te' Schiedam (huur 29.per maand) in
ruil voor groter huis (gezin 5 personen).
11. Huis in Den Haag in ruil voor woning te Schiedam
6.per week).
12.. Benedenwoning in Schiedam (3 kamers en keuken
en tuin) in ruil voor groter huis.
13. Beneden huis 2 kamers, doorloop en keuken, huur
ƒ4.15, in ruil voor grotere woning (6 personen).
Vele van onze personeelsleden zijn slecht of te klein be
huisd. Wie helpen kan, helpe! Iedere tip wordt dankbaar
aanvaard door de Afd. Personeel.
Copyright 1950. I.H.C. Den Ilaag
Holland. Overneming van artikelen slechts na schriftelijke toestemming geoorloofd. Druk cn ontwerp Holjlert Co. N.V., Amsterdam*.
