Castor e„ Pollux
w
ONINGNIEUWS
EXCURSIE
40
Op uitnodiging van L. Smit en Zn. te Kinderdijk werd
op 1 April een excursie georganiseeerd ter bezichtiging
van de sleepzuiger „Pierre Durepaire". De deelnemers
verklaarden zich zeer tevreden over dit leerrijke uitstapje.
Van meer dan één zijde is gevraagd wat de namen
Castor en Pollux betekenen die op de bergingsvaartui
gen, die Werf Gusto voor rekening van de Suezkanaal-
Maatschappij heeft gebouwd, voorkomen. Op deze vraag
volgt hier een kort antwoord.
De namen die de genoemde maatschappij aan haar sche
pen gaf, kwamen veel voor op vaartuigen in de antieke
wereld. Wie de moeite wil nemen de Bijbel in te zien
bij de Handelingen der Apostelen, zal in het 28e Hoofd
stuk vermeld vinden dat het Alexandrijnse schip waar
mede Paulus naar Rome zou worden gebracht, de namen
droeg van Castor en Pollux. Zo staat het althans in de
Staten-vertalingin de nieuwere vertalingen lezen we dat
het schip de naam Dioscuren droeg, d.w.z. de zonen van
Zeus. Deze beide zoons beschermden, naar de opvattingen
uit die dagen, de scheepvaart. Hun beelden werden op
een goed zichtbare plaats aangebracht en dagelijks werd
door het scheepsvolk hieraan geofferd. Het is merkwaar
dig dat alleen Romeinse schepen naar Castor of Pollux
of naar beiden werden genoemd. De Grieken gaven aan
hun schepen steeds vrouwelijke namen, zoals blijkt uit de
vele honderden scheepsnamen die zijn overgeleverd en
waaronder geen enkele mannelijke naam voorkomt. Dat
de beide goden weieens het vertrouwen dat men in hen
stelde hebben beschaamd, hebben dezelfde Paulus, die
er overigens in het geheel geen vertrouwen in had, en
zijn mede-schepelingen ervaren; hun schip is ondanks het
feit dat het Castor en Pollux heette, jammerlijk vergaan
op de kust van het eiland Malta.
Dit in het voorbijgaan, want het is ons te doen om Castor
en Pollux zelf.
Zoals ik reeds opmerkte waren zij zonen van Zeus, de
oppergod op de berg Olympus in Thessalië. Het zijn
ridderlijke, bijna altijd te paard verschijnende helpers in
alle nood. Omdat zij altijd samen waren beschouwde men
hen als tweelingen. Ze waren o.a. broers van Helena, de
bekende Griekse vrouw, om wier bezit, volgens de mytho
logische verhalen, de strijd om Troje is "ontbrand. Reeds
van oude tijden af heeft men hen beschouwd als goden
van het licht en men stelde hen voor als rijdende op
witte paarden. Zij boden hulp aan de soldaat in de
oorlog, aan de reiziger die in vreemde landen in gevaar
raakte; aan gewonden en zieken en aan varende zee
lieden. Aan laatstgenoemden vooral.
Als de duisternis zich over de onmetelijke wateren legde,
en op de masten en de raas van het schip zich de kleine
vlammetjes vertoonden die men tegenwoordig het Sint
Elmusvuur noemt, zag de antieke schepeling daarin de
verschijning van de goedgunstige Dioscuren. Het is dus
begrijpelijk dat vele schippers hun schip naar hen, dus
naar Castor en Pollux noemden.
Het is bekend dat deze goden op vele plaatsen werden
vereerd, voornamelijk in Laconië en verder ook in Mes-
sinië, Attica, Thebe, Italië en vooral ook in de Griekse
steden van Zuid-Italië, vanwaar de godendienst naar
Midden-Italië overkwam en door de Romeinen werd over
genomen. Reeds in 484 vóór Christus is aan hen een
tempel gewijd te Rome. Hun afbeeldingen treft men
aan op vazen uit de antieke wereld en op Romeinse
munten. Voor het paleis op het Quirinaal staan 4 M.
hoge figuren die het godenpaar afbeelden; Castor en
Pollux staan daar naast hun geweldige paarden. Ook
1. 3 vrije woningen te Gorinchem te ruilen tegen wo
ningen in Schiedam.
2. Woning te Rotterdam te ruilen met huis van 5 a 6
kamers te Schiedam.
3. Huis te Rotterdam, 1 gr. k., 2 sl.k., keuken, zolder,
huurprijs 4.25, in ruil voor woning te Schiedam.
4. Woning te Rotterdam, 3 k., keuken en zolder voor huis
te Schiedam.
5. Huis te Schiedam, 3 kamers, keuken, tuin, in ruil
voor grotere woning te Schiedam.
6. Benedenhuis in Schiedam, 2 kamers, doorloop en keu
ken, in ruil voor grotere woning in Schiedam.
7. Benedenhuis in Schiedam, 3 kamers, serre, tuin, loods,
te ruilen met bovenwoning.
8. Huis te Schiedam, huurprijs 29.— per maand, te
ruilen voor grotere woning, geschikt voor 5 personen.
in onze tijd leeft nog de herinnering aan deze goden:
hier en daar treft men in de kunsthandels reproducties
aan van drie zuilen, die de overblijfselen weergeven van
de tempel van Castor te Rome.
Wie aan sterrekunde doet of heeft gedaan, weet dat een
van de tekenen in de Dierenriem het sterrebeeld „De
tweelingen" is.
Dit zijn de Dioscuren, Castor en Pollux, die men reeds
in de oudheid aan de hemel waarnam. In heldere nach
ten ziet men deze sterren, niet ver van elkander ver
wijderd, tegen de donkere hemel staan...
Het spreekt vanzelf, dat er over dit godenpaar nog meer
te vertellen is. Wie er meer over wil weten, kan niet
beter doen dan zich eens verdiepen in het boek van F.
Altheim: Griechische Götter im alten Rom. Afbeeldin
gen van Zeus, Castor en Pollux vindt men o.a. in de
bekende platenatlas van A. N. Zadoks: Antieke Cultuur
in beeld.
Wie Felix Roma van Dr Hoogerwerff te pakken kan krij
gen, en dit is niet moeilijk) zal op blz. 74 een mooie foto
aantreffen van de beelden der Dioscuren op de Monte
Cavallo te Rome.
v. d. Hoek.
9. Benedenwoning te Roterdam, 3 kamers, keuken, tuin,
loods, in ruil voor woning te Schiedam of Rotterdam,
dichter bij de werf.
10. Bovenétage in Den Haag, 2 kamers, badkamer, keu
ken, te ruilen voor woonruimte in Schiedam.
11. Vrij bovenhuis, 6 kamers, keuken, 2 waranda's, huur
prijs 6.25, te ruilen voor benedenwoning van 4 kamers
en tuin.
12. Bovenhuis te Schiedam, 3 kamers, keuken, in ruil
voor benedenhuis.
13. Benedenhuis, 3 kamers, keuken, souterrain, huurprijs
5.50, te ruilen voor woning in de omgeving Pompstation.
14. Bovenhuis in Schiedam, 5 kamers, keuken, 2 bal-
cons, vliering, huurprijs 5.05, in ruil voor bovenwoning
van 4 kamers te Schiedam.