Wat schrijft U?
Stemt U toe, dat „de moeite" van goed schrift ons loont? In eigen moeder
taal is t soms al zo oppassen om goed algemeen beschaafd te schrijven
wat we te zeggen hebben. En geldt dat al voor 't Nederlands, dan natuur
lijk nog veel meer in het Frans, het Engels of het Duits.
Elk gezegde, elk woord wil immers naar tijd en wijze gebruikt zijn, en
hoe vreemd groeit soms de waarde van een woord door vele eeuwen heen.
Geen enkele roman herinnert ons nu meer aan de Romaanse taal, lang
geleden de in 't verre Zuiden gesproken volkstaal. Eenmaal geschreven,
werd ze met de deftige vinger aangewezen als grove afwijking van het
Latijn, de hoog beschaafde taal van hem, die wijs wat schreef.
We hebben een IHC-lijst van gebouwde MOLENS, maar geen onzer
denkt bij dit woord aan 't aloude MEEL, het gestoten graan, of aan de
MOT, die stuk bijt wat de mens beschermt. Hoe bestaat het, dat in 1956
onze baggermolens, onze boterham en ons afdankertje zo tenslotte familie
van elkander zijn dank zij een heel oud woord voor verbrijzelen.
Een mooi Hollands tijdschrift heet „Schip en Werf". Twee woorden, die
ons dagelijks bezig houden. Waar komen ze vandaan?
SCHIP had oudtijds wat te maken mei verdelen, regelen, scheiden, snijden.
Denk eens aan Uw schijfje fruit en de geschifte melk. Zo was aan een
boomstam heel wat te snijden, verdelen, veredelen, aleer er voldoende
hout was uitgehakt, wilden de voorvaderen hem voor varen waardig
keuren. En dat schaven, scherven en scherp zo ook uit de familie zijn,
gelooft U nu zeker wel, al viel ons schaven, toen als krassen, krabben,
hun heus niet mee!
En BOOT dan? Wel, eens bleek, hoe gemakkelijker dan krabben, scha
ven, scheiden, een boom zich BIJTEN (splijten) liet. Dus kwam de
BEITEL (wig) in trek, die een stam in planken BEET (spleet) en daar
van kon men een boot zich bouwen. Uw badding in de vloer en de
beting aan boord zijn ook nog namen van eens „gebeten" bomen.
WERF was oudtijds, in 't waterrijke land, de opgehoogde grond, waar
't stamvolk samenkwam en 't gerecht zijn zetel had. 't Werd zo de hoogte
voor de boerderij en ook de aanlegplaats en opslagplaats der boeren, en
zo der scheepslui en zo der scheepsbouwers. Werven betekent draaien,
wenden, zo mogelijk verwerven (IHC-bedrijven WERVEN dus personeel
voor hun Werven, en het boze woord „aantrekken" past niet op een mens
maar een jas!). Maar goed, bij dat draaien en ophogen kwamen vanzelf
de ruggeWERVELS goed van pas, en de WERVEL op ons schuurtje
sluit ditmaal de zaak.
148
(Vervolg Alg. gedeelte op pagina 149)
