In het verleden oefende een directeur in een niet al te groot bedrijf rechtstreeks een
grote invloed uit op de gang van zaken.
Hij was in staat om zelfs met minder vakkundige mensen toch een behoorlijk resultaat
te bereiken. Het spreekt echter vanzelf, dat het bedrijfsresultaat op langere termijn
minder goed zal zijn, wanneer de directeur veel aandacht moet besteden aan de coör
dinatie van zijn personeel. Hij zal dan minder tijd hebben om zich bezig te houden met
de uitbreiding van het bedrijf, vergroting van de produktie en de planning op langere
termijn.
Een baggerbaas werkt met een schip, dat bestaat uit betrekkelijk willekeurig bij
elkaar gezochte componenten, zoals lieren, motoren, pompen, schroeven, afsluiters
e.d. Hij zal al zijn aandacht nodig hebben om lieren, pompen en andere machines op
het juiste moment hun taak goed te doen vervullen.
Hij zal rekening moeten houden met de nukken en eigenaardigheden van zijn mate
rieel en daardoor wellicht weinig aandacht kunnen geven aan het eigenlijke doel, n.l.
het behalen van een zo groot mogelijke opbrengst.
Wanneer onze directeur de beperkingen van zijn, hierboven vertelde organisatie ziet,
zal hij trachten daarin verbetering te brengen. Op de eerste plaats zal hij proberen
om de minder goede krachten te vervangen door betere, die hij meer vrijheid van
handelen kan geven en die hij niet van uur tot uur hoeft te controleren.
Zo zal onze baggerbaas bijzonder blij zijn met lieren, waarvan de karakteristiek zo
is gekozen dat zij in zekere mate zelfregelend zijn, zodat zij bij toenemende belasting
langzamer gaan draaien.
"Intensieve gesprekken in een prettige sfeer
Wanneer onze directeur zich zelf en zijn organisatie nog eens kritisch beziet, zal hij
zich realiseren, dat het nóg veel beter kan.
Hij heeft nu op alle plaatsen goede krachten, maar deze mensen hebben de neiging om
alleen naar hun eigen werk te kijken en zich weinig of niets aan te trekken van wat er
verder in het bedrijf gebeurt.
Wij kunnen deze vergelijking toepassen op bijvoorbeeld een cutterzuiger, waar men
al lang beschikt over goedwerkende lieren en over een cutteraandrijving, waar ook
weinig op aan te merken is. Maar nu de samenwerking tussen beiden. De lier is name
lijk onbekend met de problemen van de cutter. Ook wanneer deze aan het eind van zijn
krachten is, blijft de lier maar doortrekken, zonder die arme cutter een kans te geven
weer "op adem te komen". Wij moeten de lier dus "begrip bij brengen" voor de
problemen waarmee de cutter te kampen heeft. De lier moet op tijd gewaarschuwd
worden wanneer de cutter het bijzonder moeilijk
krijgt. Bovendien moeten wij de lier leren zich in
een dergelijk geval zodanig te gedragen dat de
cutter er baat bij vindt.
Deze stap in de automatisering is betrekkelijk
eenvoudig te realiseren: wanneer wij van de
stroom van de cutteraandrijving een signaal af
leiden en dat op een juiste wijze de snelheid van
de verhaallier laten beinvloeden, zijn wij al een
heel eind op weg.
Het is duidelijk dat de cutterbaas nu belangrijk
minder aandacht hoeft te schenken aan de cut
terbelasting en aan de regeling van zijn lieren.
Terug naar onze directeur met zijn problemen.
Door zijn geslaagde pogingen om zijn organisatie
te verbeteren, besteedt hij minder tijd dan vroe
ger aan het bezoeken van zijn bedrijfsafdelingen.
Hij heeft nu echter een nieuw probleem gekre
gen: hij mist het directe contact met de gang van
zaken en tóch wil en moet hij op de hoogte
blijven.
Zo heeft de baggerbaas behoefte aan een aantal
gegevens, die hem op de hoogte houden van de
mate waarin zijn geautomatiseerde werktuigen
hun taak vervullen. Hij vraagt dus om meetinstru
menten, die hem de noodzakelijke gegevens re
gelmatig mededelen.
De ontwikkeling van aan het bedrijf aangepaste
meetapparatuur is daarom een essentiële voor
waarde voor het invoeren van automatisering op
baggerwerktuigen.
Bij de automatisering moet een keuze gedaan
worden tussen twee mogelijkheden uit de regel
techniek n.l. toepassing van analoge i.e. propor
tionele regeling of toepassing van digitale regel
systemen, in beide gevallen al of niet voorzien
van een "geheugen".
Een voorbeeld van het eerste is de onlangs door
het M.T.I. ontwikkelde automatische bediening
van de sleepkoplier van een hopperzuiger. Bij
de beschouwing van de werkzaamheden van de
baggerbaas op een sleephopperzuiger bleek, dat
veel van zijn aandacht wordt opgeëist door het
bewaken van de stand van de deiningscompen-
sator en door het corrigeren van deze stand zo
dra daar aanleiding voor is. Daarom werd beslo
ten om deze taak door een automaat te laten
overnemen. (Op de, ingewikkelde, werking van
deze automaat zullen wij hier niet ingaan).
Het voordeel van het apparaat is, dat de bagger
baas zich geheel kan concentreren op het be
halen van de maximaal mogelijke produktie.
Een ander voorbeeld is de "cutterautomaat". Dit
is een automaat die de zijlieren van een cutter
zuiger en de bresklep zodanig bedient, dat een
maximale produktie behaald wordt zonder dat:
de cuttermotoren en de zijlieren overbelast wor
den; er bezinking van zand in de persleiding
plaats vindt; de baggerpomp afslaat wegens te
hoog vacuum; de kanaalbreedte die gebaggerd
moet worden overschreden wordt; het vallen van
bressen tot storingen in het baggerproces aan
leiding geeft."
Tot zover de lezing van Ir. Donkers in Amerika.
In het begin van dit verhaal noemden wij de
"Europort" tentoonstelling, die verleden jaar in
Amsterdam werd gehouden. Voor een interna
tionaal gezelschap werd hier door Smit Kinder
dijk directeur Ir. Den Hartog ook gesproken over
automatisering; over de noodzaak hiertoe zon
der aan de capaciteiten van de mens maar enige
afbreuk te doen.
Nog steeds wordt de tekst van zijn lezing door
buitenlandse tijdschriften opgevraagd! Wel een
bewijs hoe de Hollandse stem, wanneer het gaat
over baggeren en de ontwikkeling van bagger-
materieel, in de wereld graag wordt gehoord.
Onze "I.H.C. Beaver-verkoper", dhr. A. M. J. Renne in gesprek.
46
